पहाडी जिल्लाको एउटा दुर्गम गाउँ। रिता (नाम पविर्तन)। १४ बर्षको उमेरमा प्रेम विवाह गरिन। बिहे गरेर अर्काको घरमा गए पछि सोचे जस्तो भएन। १६ बर्षमा पहिलो बच्चा जन्माए पछि लगातार रुपमा ९ वटा बच्चा जन्मीए। अहिले ५९ बर्ष पुगेकि उनले आफ्नो जीबनकालमा अहिले सम्म कुनै औषधि खाएकि छैनन्।
बिएल संवाददाता - काठमाडौँ
अरुण (सरकार) करिब २ बजेको समयमा म अनामनगर जाने सोचमा पठाओ राइड बुक गरे अन्दाजी १९-२० वर्षका युवासँग राइडमा बसेपछि हाम्रो वार्तालाप सुरु भयो। युवाले फ्याट्ट प्रश्न तेर्स्याए ‘दाई हजुर हेर्दा कुनै कर्मचारी जस्तो लाग्यो, नराम्रो नमान्ने भए एउटा प्रश्न गरौ?’ मैले भनें ‘हुन्छ भाइ! म सरकारी कर्मचारी हैन, म एउटा नेपाली युवा हुँ र म प्रजातान्तान्त्रिक विचारधारामा आवद्ध छु।’ सायद मेरो यति परिचय भाइलाई पर्याप्त थियो। भाइले प्रश्न गर्दा अलि हच्चकच्चिएर गर्न खोजेको लागेर मैले उनलाई ठ्टयौलो पारामा भनें, ‘भाइ! डराउनु पर्दैन म कम्युनिष्ट विचारधाराको अनुयायी नभईकन प्रजातान्त्रिक विचारधारामा हिड्ने र देश र जनताको विकास प्रजातान्त्रिक विचारबाट हुन्छ भन्नेमा विश्वास गर्ने युवा हो। तपाईंको प्रश्न के छ मनमा के लागेको छ? भन्नुस् तपाईंको मनको प्रश्नको सकेसम्म समाधान गर्ने प्रयास म गर्ने छु।’
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
इमानदार भएकै कारण अधिकारीले विभिन्न कालक्रममा धेरै हण्डरहरू खाएको कुरा उनकै पुस्तक ‘ओगिल्जा’ मा र नियमित प्रकाशन भइरहने उनकै लेखहरूबाट प्रष्ट हुन्छ। छट्टुहरूका लागि सरकारी जागिर फलिफाप सिद्ध छ भने इमानदार र कर्तव्यनिष्ठ कर्मचारीको खासै स्थान छैन। उनी २०७५ सालमा कार्यालय नै नभएको ठाउँमा सरुवा गरिए र एकवर्षसम्म तनाव व्यहोरे। त्यस्तै लेखापालहरूका बदमासीका कारण पाउनुपर्ने भत्ताहरूबाट बञ्चित भए। मन्त्रीका स्वकीय सचिवले आफ्नो कुर्सी टेबुल र कार्यकक्ष नै हडपेपछि उनी दुई महिनासम्म बिदा लिएर बसे। बिदा सकिएपछि अनिवार्य अवकाश लिए र निरन्तर रुपमा साहित्य-लेखनमा तल्लिन भए। साथीले उनलाई ‘दुई वर्षको अवधिमा करोड कमाइ हुन्छ, रमाना लिएर जानुस्’ पनि भनेका रहेछन्। तर उनले धनलाई पटक्कै महत्व दिएनन्। सेवाग्राहीले कोटको भित्री खल्तीबाट हजारका नोटको बिटो दिनखोज्दा सो फर्काइदिएको प्रसङ्ग पनि बताउँछन्। प्रलोभन देखाएर काम गराउन खोज्नेहरूलाई पनि उनले बेवास्ता गरे।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
त्यो हरिया डाँडाहरूको माझमा रहेको मेरो गाउँ, जहाँ हरेक बिहान चिसो बतासले नयाँ ऊर्जा भर्ने गर्थ्यो। जहाँ खोल्सामा दौडेर विद्यालय पुग्ने उत्साह थियो। जहाँ खेतबारीमा बाल्यकाल बित्यो, चौतारीमा बसेर संसारका अनगिन्ती कथाहरू सुन्न पाइन्थ्यो। गाउँमा कसैले भौतिक सुख खोज्दैन, यहाँको सम्पत्ति प्रेम, अपनत्व, र सामूहिक भावनामा छ। साँझ परेपछि आगनमा हजुरबुबाका अनुभवी कथाहरू सुन्ने, आमाको माया मिसिएको खानाको स्वाद लिने, र बाँसुरीको मधुर धुनमा मन हराउने। यी नै थिए मेरा सबैभन्दा मूल्यवान सम्पत्ति। त्यही गाउँले मलाई सिकायो- ‘सपना देख्न डराउनु हुँदैन।’ ‘संघर्ष गर्न छोड्नु हुँदैन। ‘असफलता भनेको अन्तिम गन्तव्य होइन, नयाँ सुरुवात हो।’
बिएल संवाददाता - अछाम
स्टार होटलहरुमा चीनबाट आयात गरिएका गुणस्तरहीन गुन्द्रुक खुवाउने चलनलाई निरुत्साहित गर्नपर्छ। राट्रिय तरकारी भएको नाताले स्वदेशी उत्पादन खपत बढाउनुपर्छ। यही उद्देश्यले सरकारले थ्रि स्टारदेखि फाइभ स्टार होटलहरुमा नेपाली गुन्द्रुक अनिवार्य प्रयोग गर्नुपर्ने नीति लिनु जरुरी छ। जसरी अन्य सामग्रीहरु त्यहाँ ब्राण्ड मात्रै उपभोग गर्नुपर्छ भनिन्छ त्यसैगरी गुन्द्रुकलाई पनि कडाइकासाथ लागू गर्नुपर्छ।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
संगठन निर्माणदेखि चुनावी रणनीति बनाउने र पार्टीलाई जनतासँग जोड्ने काममा उनको सक्रियता उल्लेखनीय रह्यो। राजनीतिक यात्रा सहज भने थिएन। संगठन शून्य रहेको ठाउँमा पनि उनी एक्लै चुनावी मैदानमा उत्रिइन्। पार्टीभित्रको विभिन्न आरोह-अवरोहलाई सामना गर्दै, उनले आफ्नो नेतृत्व क्षमता प्रमाणित गरिन्। एक समय थियो, जब राप्रपाभित्र उनको उपस्थितिले पार्टीलाई नयाँ उचाइमा पुर्याउने आशा गरिएको थियो। तर, आज परिस्थिति बदलिएको देखिन्छ।
बिएल संवाददाता - विराटनगर
देशका सबै प्रदेशमा प्रदेश प्रमुख पुरूष छन् भने राष्ट्र सञ्चालनका प्रमुख पद प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारीमा पनि सधैं पुरूषले नै स्थान लिएका छन्। राष्ट्रपति, उप-राष्ट्रपति जस्तो सर्वोच्च पदमा पुरूष-महिलाको वैकल्पिक सिट र संसदको दुवै सदन, मेयर र उपमेयर जहाँ दुई मध्ये एक महिला हुनुपर्छ भन्ने व्यवस्थालाई समेत ‘गठबन्धन’ को प्रकृयाबाट र ‘वा’ जस्ता शब्दावलीको प्रयोगले महिलाको राजनीतिक सहभागितालाई पाखा लगाउने काम भएको छ।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
पश्चिम नेपालका थारु समुदाय यतिबेला माघीमय भएका छन्। थारु समुदायमा माघ अर्थात् माघी विशेष र ठूलो पर्व हो। गाउँघरमा यो पर्वको पारिवारिक अनि सामुदायिक रौनकसँगै मेला महोत्सवहरू पनि हुन्छन्। अझ माघीको महत्व थारु समुदायमा ‘अगुवा’को हुन्छ।
बिएल संवाददाता - दाङ
अमेरिकी मिडियाले पनि ह्यारिसलाई बढी स्थान दिएको कारण ट्रम्प निकै पछाडि परेको लिक्टमनको दाबी छ। ह्यारिसले कर कटौती र स्वास्थ्य बीमाको सहारा लिएर मतदातालाई आकर्षित गर्ने प्रयास गरे पनि ट्र्म्प भने ह्यारिसको मानमर्दन गर्नमा मात्र व्यस्त रहेको कारण स्वतन्त मतदाताहरुको सहानभुति ह्यारिसतर्फ बढेको लिक्टमनले आफ्नो भिडियोमा बताएका छन्।
बिएल संवाददाता - अमेरिका
गर्भमा नै भ्रुण पहिचान गरि छोरीको गर्भ तुहाउने हाम्रो समाजमा बालिका दिवस ओझल पर्यो। छोराछोरी बिचको भिन्नता देख्ने हाम्रो समाजमा आज पनि लिङ्गको आधारमा बिभेद गरिन्छ। कतिपय पहाडी तथा हिमाली जिल्लामा तानी बिबाह बैध जस्तै छ। फुपूको छोरी जन्मीना साथ मामाको छोराको हकलाग्ने प्रचलन यदाकदा चलिरहेको छ भने बालविवाहलाई समाजले सहर्श स्वीकार गरेको छ। गर्भ देखि सुरु गरिने बिभेद महिलाले प्रौढ हुन्जेल थेगिरहन्छन्। बिद्यालय देखि घर, समाज र अर्थपुर्ण अबसरमा अझै पनि छोराछोरी बिचमा ठुलो खाडल छ।
बिएल संवाददाता - रुकुम (पूर्व)
सख्या नाचको उत्पत्तिबारे थारू संस्कृतिविद्को आआफ्नै तर्क छ। थारू संस्कृतिविद् अशोक थारू सख्या नाचको उत्पत्ति द्वापर युगमा भएको सुनाउँछन्। ‘मेरो अध्ययनमा सख्या नाच द्वापर युग अर्थात् पाँच हजार वर्षअघिदेखि चलेको देखिन्छ’ उनी भन्छन्।
बिएल संवाददाता - दाङ
पछिल्लो समय हाम्रा स्वास्थ्य संस्थामा आउने धेरै बिरामीहरूमा शारिरिक भन्दा मानसिक समस्या हुने गरेको स्वास्थ्यकर्मीहरूले बताउँछन्। शरीर दुख्ने, टाउँको दुख्ने होस् वा निद्रा नलाग्ने बेचैनी हुनु अहिलेका समस्या हुन्। प्रयाप्त मानसिक चिकित्सक नहुनु यतिबेलाको अर्को समस्या हाे। स्वास्थ्य संस्थामा सामान्य तालिम प्राप्त मनोबिमर्शकर्ता सम्म नहुँदा स्वास्थ्यकर्मीहरूलाई उपचारमा सकस परिरहेको छ।
बिएल संवाददाता -
महिलाहरूका लागि टीका,जमरासँगै दिइने आशीर्वादको अझ गहिरो अर्थ लाग्छ। यो भनेको हाम्रा सृष्टिका हरेक नारीहरूको सम्मान हो। अर्थात् नारीलाई देवी शक्तिका रुपमा पूजा गर्ने हाम्रो सनतान परम्पराअनुसार नारीलाई देवीकै अवतारका रुपमा लिइन्छ।
बिएल संवाददाता - काठमाडाैँ
बलि शब्दको मात्र प्रयोग गर्यौं भने त्यहाँ पशु आउदैँन्। बलि भनेको उपहार हो। भगवानलाई उपहार दिने कुरा हो। बलि भनेको बलिदान हो।
बिएल संवाददाता - काठमाडाैँ
केही साता बितिसक्यो तीज पर्वसँग सम्बन्धित तस्बिर र भिडियोले सामाजिक सञ्जाल रंगिएको। सारी र लेहेंगा पहिरिएर चिरिच्याट्ट परेका महिलाहरुका तस्बिरले तीज मनाउने तौरतरिका बदलिएको देखाउँछ।
बिएल संवाददाता - काठमाडाैँ
फरक भुमिकामा द्धन्द्धको उद्गम थलो रोल्पामा बिस २०७७ साउन महिनाको मध्य साता फरक जिम्मेवारी बोेकेर रोल्पा छिरेकी म। नौलो अनि फरक जीम्मेवारीमा थिए। नेपाल महिला सामुदायिक सेवा केन्द्र र नागरिक आवाज मार्फत पाएको भुमिकाले नयाँ अनुभुती प्रदान गर्दैथ्यो। फरक परिबेशमा काम गरीरहेको म द्धन्द्धले थिचिएका महिला संग मानसिक स्वास्थ्यमा काम गर्न अन्यौलता संगै उत्सुक्तामा पनि थिए।
बिएल संवाददाता -
बैठकमा स्वास्थ्य, अर्थ, महिला बालबालिका, युवा तथा खेलकुद, संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन, भौतिक योजनासहित पालैपालो विभिन्न मन्त्रालयका एजेण्डा प्रस्तुत हुन थाले। त्यसै क्रममा सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालयको पालो आयो। एजेण्डा थियो प्रेस काउन्सिलको कार्यवाहक अध्यक्षमा झापाकी दुर्गा भण्डारी पौडेलको नियुक्ति।
बिएल संवाददाता - काठमाडाैँ
रगत बगाएर जमिनरातो पार्ने हाम्रो गोर्खाहरूको योगदान अतुलनीय छन्। त्याे समयमा ज्ञानी होइन, मात्रै बहादुर चाहिएका थिए। हाम्राे पूर्खाले आफ्नो ज्यानको बाजी लगाएर भारत आमालाई ब्रिटिश शासनकालबाट छुटकारा दिलाएका थिए। कति सहिद भए। कतिले सन्ता गुमाए। कतिले आफ्नो पतिलाई गुमाए।
बिएल संवाददाता - असम
नेपालको इतिहास अनौठो छ, जनताको जित भएपछि पनि पुनः मोहनशम्शेर नै प्रधानमन्त्री बने। त्यस मन्त्रीमण्डलमा राणा पक्षबाट पाँच र जनतातर्फबाट पाँच गरी दश सदस्यीय मन्त्रीमण्डल बन्यो। एक वर्ष पुग्दा–नपुग्दै मोहनशम्शेर पदबाट हटेर जनताका छोराछोरी नै प्रधानमन्त्री हुने पद्धति बस्यो।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
कोणागमन बुद्ध गौतम बुद्धभन्दा अलग र पहिलेका थिए। यसबाट के बुझिन्छ भने सम्राट अशोकभन्दा अघि पनि स्तूप परम्परा थियो। भरहूत स्तूपमा ककुसन्ध र कस्यप बुद्धको नाम पनि अङ्कित छ। जहाँ ‘भगवतो ककुसन्ध बोधि’ र ‘भगवतो कस्यप बोध’ लेखिएको छ। नेपालको गोटिहवामा ककुसन्ध बुद्धको स्मारक रहनु अर्काे प्रमाण हो। इतिहासकारहरू सम्राट अशोक ककुसन्ध बुद्धको स्मारकस्थलमा आएको र उनको स्मृतिमा स्तम्भ खडा गरेको बताउँछन्।
बिएल संवाददाता - काठमाडाैँ
