पहिलोपटक पृथ्वीको ध्रुवबाट बाहिर निस्केको ताप नाप्ने गरी जलवायु परिवर्तनको भविष्यवाणीमा सुधार गर्ने लक्ष्यका साथ शनिबार न्यूजिल्यान्डबाट एउटा सानो नासा भू–उपग्रह प्रक्षेपण गरिएको छ।

अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाका पृथ्वी विज्ञान अनुसन्धान निर्देशक करेन सेन्ट जर्मेनले हालै पत्रकार सम्मेलनमा भने, ‘ध्रुवहरूमा के भइरहेको छ? जलवायुमा के भइरहेको छ? भन्ने मोडेल गर्ने हाम्रो क्षमतामा सुधार हुनेछ।’

जुत्ताको बाकसको आकारको उक्त भू–उपग्रहलाई रकेट ल्याब नामक कम्पनीले निर्माण गरेको इलेक्ट्रोन रकेटद्वारा प्रक्षेपण गरिएको थियो। यो न्यूजिल्यान्डको उत्तरमा रहेको महियाबाट उडेको थियो। यस मिशनलाई ‘प्रिफाइयर’ भनिन्छ।

कम्पनीले पछि यस्तै आफ्नै भू–उपग्रह प्रक्षेपण गर्ने भएको छ। तिनीहरूले आर्कटिक र अन्टार्कटिकभन्दा धेरै माथि इन्फ्रारेड मापन गर्न सेवा गर्नेछन् ताकि ध्रुवहरूले अन्तरिक्षमा छोड्ने तापलाई सीधा मापन गर्न सकियोस्।

‘यसले वास्तवमा उष्णकटिबन्धीय क्षेत्रहरूमा प्राप्त हुने अतिरिक्त तापलाई सन्तुलनमा राख्न र पृथ्वीको तापक्रमलाई वास्तवमै विनियमित गर्न मद्दत गर्दछ’, विस्कन्सिन विश्वविद्यालय, म्याडिसनसँग सम्बद्ध मिशन अनुसन्धानकर्ता ट्रिस्टन ल’इक्युयरले भने, ‘उष्णकटिबन्धीय क्षेत्रहरूबाट ध्रुवीय क्षेत्रहरूमा तातो प्राप्त गर्ने प्रक्रियाले वास्तवमा ग्रह वरिपरि हाम्रो सबै मौसमलाई चलाउँछ।’

प्रिफाइयरमार्फत् नासाले बादल आर्द्रता वा पानीमा बरफ पग्लिँदा ध्रुवहरूबाट हुने गर्मी हानिलाई कसरी असर गर्छ भनेर बुझ्ने लक्ष्य राखेको छ।

एलइक्यूयरकाअनुसार हालसम्म जलवायु परिवर्तनका वैज्ञानिकहरूले तातो हानि नाप्ने मोडलहरू वास्तविक अवलोकनको सट्टा सिद्धान्तहरूमा आधारित थिए। उनले भने, ‘हामी भविष्यमा समुद्री सतहको वृद्धि कस्तो देखिन सक्छ र ध्रुवीय जलवायु परिवर्तनले ग्रह वरपरको मौसम प्रणालीलाई कसरी असर गरिरहेको भनेर अनुकरण गर्ने क्षमतामा सुधार गर्न सक्षम हुनेछौँ।’

- एजेन्सी