बिएल संवाददाता
काठमाडौं
ब्लड क्यान्सरबाट पीडित अर्थर छटपट्याइरहेका थिए। उता उनकाे शरीरमा केमाेथेरापी भइरहेकाे थियाे यता उनकाे शरीर पनि कमजाेर बन्दै गइरहेकाे थियाे।
बेलायतमा क्यान्सरसँग जुधिरहेका केही बालबालिकाको नयाँ प्रकारको औषधिले उपचार भइरहेको छ। यो औषधि केमोथेरापीभन्दा निकै कम विषाक्त छ।
११ वर्षीय अर्थरलाई ब्लड क्यान्सरको उपचारका लागि लण्डनको ग्रेट ओर्मोन्ड स्ट्रिट अस्पतालमा यो औषधि दिइएको थियो। उनी यो औषधि लिने पहिलो व्यक्तिमध्ये एक हुन्।
उनको परिवारले नयाँ थेरापीलाई आशाको किरण' बताउँछन्। किनकी त्याे थेरापीले अर्थरकाे स्वास्थ्यमा कुनै नाेकसान गरेन।
खास कुरा के हो भने यो बिरामीलाई जुनसुकै ठाउँमा पनि दिन सकिन्छ। यस कारण, अर्थर घरमा परिवारसँग अधिक समय बिताउन सक्षम थिए र आफ्नो छनौटको काम पनि गर्न सक्षम थिए।
उनले आफ्नो ढाडमा लगाएको ब्याकप्याकमा यो औषधि बोक्न सक्थे। यो ब्यागलाई 'ब्लेना ब्याकप्याक' भनिन्छ।
जब केमोथेरापीले काम गरेन
ब्लेनाटुमिमाब वा ब्लीना अर्थरको उपचारको लागि एक मात्र विकल्प थियो किनभने केमोथेरापीले क्यान्सरको उपचारलाई रोकिरहेको थियो र उनको साइड इफेक्टले उनलाई कमजोर बनाइरहेकाे थियाे।
वयस्कहरूमा क्यान्सरको उपचारको लागि प्रयोग गर्न ब्लीनालाई पहिले नै लाइसेन्स दिइएको थियो। तर अब विज्ञह?ले यो बालबालिकाका लागि पनि सुरक्षित हुने आसा गरेका छन्।
बेलायतमा लगभग २० वटा केन्द्रहरू छन् जहाँ बी-सेल एक्यूट लिम्फोब्लास्टिक ल्युकेमिया (बी-अल) भएका बच्चाहरूको उपचारको लागि अफ-लेबल प्रयोग गरिन्छ।
अफ-लेबल भन्नाले अनुमोदित औषधिको प्रयोग वा अन्य कुनै रोगको लागि अनुमोदित विधि बाहेक अन्य तरिकाले प्रयोग गर्नु हो।
यो औषधि इम्युनोथेरापीमा आधारित छ। अर्थात् यसले शरीरमा भएका क्यान्सर कोषहरूको पहिचान गर्छ जसले गर्दा शरीरको आफ्नै प्रतिरक्षा प्रणालीले तिनीहरूलाई पहिचान गर्छ र त्यसपछि नष्ट गर्छ।
यो काम निकै सुक्ष्म तरिकाले गरिन्छ। स्वस्थ कोशिकाहरू पूर्ण रूपमा सुरक्षित छन्, जुन केमोथेरापीको मामलामा छैन।
ब्लीना एक झोलाभित्र तरल रूपमा आउँदछ। यसलाई पातलो प्लाष्टिकको नलीमार्फत सिधै बिरामीको नसामा हालिन्छ। यो नली बिरामीको पाखुरामा धेरै महिनासम्म टाँसिएको हुन्छ।
ब्याट्रीबाट चल्ने पम्पले रगतमा निश्चित मात्रामा औषधि हालिरहन्छ। यो औषधिको एक ब्याग धेरै दिनसम्म टिक्छ।
यो सम्पूर्ण किटसानो झोलामा राखेर जहाँसुकै लैजान सकिन्छ। यसको साइज नोटबुकभन्दा सानो हुन्छ।
सानो आकार र ब्याग-साइजको अर्थ अर्थरले आफूलाई मनपर्ने सबै कुरा गर्न सक्थे। उदाहरणका लागि उनी घरको छेउमा पार्कमा डुल्न सक्थे र साथसाथै उनको उपचार पनि भइरहेको हुन्थ्याे।
साथै, केमोथेरापी उनको लागि अप्रभावी थियो र त्यसपछि यसले उनलाई यति कमजोर बनायो कि उनले रमाइलो पनि गर्न सकेनन्।
प्रारम्भिक समस्याहरू
ब्लीना प्रयोग गर्ने अन्य बिरामीहरू जस्तै, अर्थरलाई सुरुमा नयाँ प्रकारको उपचारबाट गम्भीर प्रतिक्रिया वा साइड इफेक्टहरू विकास गर्नबाट रोक्नको लागि एक औषधि दिइएको थियो।
सुरुमा उनलाई केही दिन ज्वरो आएको थियो र त्यस क्रममा उनलाई चेकअपका लागि अस्पतालमै बस्नुपरेको थियो।
तर उनी चाँडै घर फर्किन सफल भए।
औषधिको यो झोला अर्थरसँग निरन्तर थियो। उनीहरूको ओछ्यानमा पनि। यसको पम्पले थोरै आवाज निकाल्ने भए तापनि उनी रातमा आरामले निदाउन सक्थे।
अर्थरका लागि केमो पूरा गर्न निकै गाह्रो थियो। उनकी आमा सान्ड्रिन भन्छिन्, 'ब्लीनाले उनलाई ठूलो राहत दियो।'
तर उनमा केमाे चढ्दा उनी निकै कमजाेर भएकाे सान्ड्रिन बताउँछिन्। उनका अनुसार एकतर्फ उनकाे उपचार चलिरहेकाे थियाे र अर्काेतर्फ अर्थरकाे शरीर पनि कमजाेर बन्दै गइरहेकाे थियाे। त्यो समय उनकाे लागपि निकै कठिन थियाे।
ठूलो कदम
अर्थरले हरेक चार दिनको अन्तरालमा अस्पताल जानुपर्थ्यो ताकि डाक्टरहरूले ब्लीना किट रिफिल गर्न सकून्। बाँकी समय घरमै उपचार जारी रह्यो।
उनकी आमा सान्ड्रिन भन्छिन्, 'औषधिको थैली समात्न सक्दा म खुसी भएँ।'
अर्थरको अन्तिम अप्रेसन अप्रिल २०२३ को अन्त्यमा भएको थियो र उनको हातबाट ट्युब निकालिएको थियो। सान्ड्रिन भन्छिन्, 'यो ठूलो कदम थियो। उनी स्वतन्त्र भए।'
चिकित्सकहरूका अनुसार ब्लीनाको प्रयोगले केमोथेरापीको आवश्यकतालाई धेरै हदसम्म कम गर्न सकिन्छ, सम्भवतः ८० प्रतिशतले।
प्रत्येक वर्ष संयुक्त अधिराज्यमा लगभग ४५० बालबालिकालाई अर्थरको जस्तै प्रकारको क्यान्सर भएको पत्ता लाग्छ।
केमोको साइड इफेक्ट
प्रमुख अन्वेषक तथा कन्सल्टेन्ट पेडियाट्रिक हेमाटोलोजिस्ट प्राध्यापक अजय वोराका अनुसनर केमोथेरापीमा विष हुन्छ जसले ल्युकेमियाका कोषलाई मार्छ। तर यसले सामान्य कोषलाई पनि क्षति पुर्याउँछ। यही कारणले गर्दा केमोको साइड इफेक्ट देखिन्छ।
'ब्लेनाटुमोमाब एक कोमल र कम-दुखाइ उपचार हो' उनले बताए।
पछिल्लो समय क्यान्सरको उपचारका लागि अर्को इम्युनोथेरापीमा आधारित औषधि चिमेरिक एन्टिजेन रिसेप्टर टी–सेल थेरापी (सीएआर–टी) पनि उपलब्ध भएको छ।
तर यो ब्लीनाभन्दा महंगो छ। यसमा बिरामीको कोषलाई लिइन्छ, प्रयोगशालामा परिवर्तन गरेर औषधिको रुपमा बिरामीको शरीरमा फिर्ता राखिन्छ। यो सम्पूर्ण प्रक्रियामा समय लाग्छ ।
अर्थरको उपचार सफल भएको छ र क्यान्सर हटेको छ।
स्यान्ड्रिन भन्छिन्, 'हामीले नयाँ वर्षमा थाहा पायौं कि ब्लीनाले काम गरेको छ र अब क्यान्सरको कुनै लक्षण बाँकी छैन। यस्तो अवस्थामा हाम्रो खुसी दोब्बर भयो। (बीबीसीकाे सहयाेगमा)
