म्यान्मारको सेनाले गत जुलाईमा गरेको शृङ्खलाबद्ध सामूहिक हत्याका घटनामा कम्तीमा ४० जना मारिएको बीबीसीको अनुसन्धानले देखाएको छ। सबै मृतक पुरुष हुन्।
प्रत्यक्षदर्शी र बाँचेकाहरूका अनुसार सिपाहीहरूले केही १७ वर्षका जवान मानिसहरूलाई छुट्याएर मार्नुअघि गाउँलेहरूलाई घेरेकाे बीबीसीले जनाएकाे छ। घटनाका भिडियो फुटेज र तस्बिरहरूले मारिएका अधिकांशलाई पहिले यातना दिएर उथले चिहानमा गाडिएको देखाइएको छ।
मध्य म्यान्मारको सागिङ जिल्लाको विपक्षी गढ मानिने कानी टाउनसिपमा जुलाईमा चारवटा छुट्टाछुट्टै घटनामा हत्या भएको थियो।
आङ सान सुकीको नेतृत्वमा प्रजातान्त्रिक रूपमा निर्वाचित सरकारलाई अपदस्थ गर्दै गत फेब्रुअरीमा सेनाले देशको नियन्त्रण कब्जा गरेपछि सेनाले नागरिकहरूको प्रतिरोधको सामना गरेको थियो।
बीबीसीले कानीमा ११ जना साक्षीसँग कुरा गरेर उनीहरूको खातालाई मोबाइल फोनको फुटेज र देशमा मानवअधिकार हननको अनुसन्धान गर्ने बेलायतमा रहेको एनजीओ म्यान्मार विटनेसले सङ्कलन गरेका फोटोहरूसँग तुलना गरेको छ।
सबैभन्दा ठूलो हत्या यिन गाउँमा भएको थियो, जहाँ कम्तिमा १४ पुरुषहरूलाई यातना दिइयो वा कुटपिट गरी मारिएको थियो र तिनीहरूको शव जङ्गलको खाल्डोमा फालिएको थियो। मानिसहरूलाई डोरीले बाँधेर मार्नु अघि कुटपिट गरिएको थियो।
'हामीले त्यो दृश्य उभिएर हेर्न सकेनौं त्यसैले टाउको निहुराएर रोयौं,' एक महिलाले भनिन् जसको भाइ, भतिजा र भान्जा मारिएका थिए।
उनीहरूलाई त्यसो नगर्न बिन्ती गरेका थिए तर उनीहरूले वास्ता गरेनन्। उनीहरूले महिलाहरूलाई सोधेका थिए 'के तपाईंका श्रीमान् उनीहरूमाझ हुनुहुन्छ? यदि उहाँ हुनुहुन्छ भने, अन्तिम संस्कार गर्नुहोस्।'
हत्याबाट भाग्न सफल एक व्यक्तिले भने कि सिपाहीहरूले मर्नु अघि घन्टौंसम्म पुरुषहरूलाई भयानक दुर्व्यवहार गरेका थिए।
'उनीहरूलाई बाँधेर राखियो, ढुङ्गा र राइफलको बटले कुटियो र दिनभर यातना दिइयो,' बाँचेकाले भने।
'केही सिपाहीहरू जवान देखिन्थे, सायद १७ वा १८ वर्षका, तर केही वृद्ध थिए। उनीहरूसँगै एउटी महिला पनि थिइन्।'
नजिकैको जी बिन ड्विनन गाउँमा जुलाईको अन्त्यतिर सानो शरीर, सम्भवतः एक बच्चा, र एक अपाङ्गता व्यक्तिको शव सहित उथले सामूहिक चिहानमा गाडिएको १२ वटा विकृत शवहरू फेला परेका थिए , कतिपयलाई विच्छेदन गरियो।
नजिकैको आलुबखडाको रुखमा बाँधिएको अवस्थामा ६० वर्षका एक पुरुषको शव फेला परेको छ। बीबीसीले समीक्षा गरेको उनको शवको फुटेजमा यातनाको स्पष्ट संकेत देखिएको थियो। सेना गाउँमा पसेपछि उनको छोरा र नातिनातिना भागेको उनको परिवारले बताएको छ, तर आफ्नो उमेरले आफूलाई हानिबाट जोगाउनेछ भन्ने विश्वासमा उनी बसेका थिए।
यो हत्या प्रजातन्त्र पुनर्स्थापनाको माग गरिरहेका क्षेत्रका नागरिक मिलिशिया समूहहरूले सेनामाथि गरेको आक्रमणको सामूहिक सजाय जस्तो देखिन्छ। सेना र पीपुल्स डिफेन्स फोर्सको स्थानीय शाखाहरू बीचको लडाइँ - नागरिक मिलिशिया समूहहरूको सामूहिक नाम - जी बिन ड्विन क्षेत्रमा नजिकैको झडपहरू सहित सामूहिक हत्या हुनु अघिल्लो महिनाहरूमा तीव्र भएको थियो।
बीबीसीले सङ्कलन गरेको दृश्य प्रमाण र गवाहीबाट स्पष्ट हुन्छ कि पुरुषहरूलाई विशेष रूपमा लक्षित गरिएको थियो, जुन हालैका महिनाहरूमा जन रक्षा बल र सेनाबीचको झडपको लागि सामूहिक सजायको सामना गरिरहेका पुरुष गाउँलेहरूलाई म्यान्मारभरि देखाइएको ढाँचासँग मिल्दोजुल्दो छ।
मारिएका परिवारले सेनामाथिको आक्रमणमा ती पुरुष संलग्न नभएको दाबी गरेका छन्। यिन गाउँको नरसंहारमा आफ्नो भाइ गुमाएकी एउटी महिलाले भनिन् कि उनले सिपाहीहरूसँग बिन्ती गरे र उनीहरूलाई आफ्नो भाइले गुलेली समेत सम्हाल्न नसक्ने वताए।
उनले भनिन्, एक सिपाहीले जवाफ दिए, 'केही नभन। हामी थाकेका छौं। हामी तपाईंलाई मार्नेछौं।'
म्यान्मारमा विद्रोह भएदेखि विदेशी पत्रकारहरूलाई रिपोर्टिङ गर्न प्रतिबन्ध लगाइएको छ, र अधिकांश गैर-राज्यीय मिडिया आउटलेटहरू बन्द गरिएका छन्, जसले गर्दा भूमिगत रिपोर्टिङलाई असम्भव बनाइएको छ।
बीबीसीले यस कथामा उठाइएका आरोपहरू म्यान्मारका सूचना तथा सैन्य प्रवक्ता जनरल जाव मिन टुनलाई दिएको थियो। उनले सैनिकहरूले सामूहिक हत्या गरेको अस्वीकार गरेनन्।
उनले भने 'यो हुन सक्छ, जब तिनीहरूले हामीलाई शत्रुको रूपमा व्यवहार गर्छन्, हामीसँग आफ्नो रक्षा गर्ने अधिकार छ।'
संयुक्त राष्ट्रसंघले हाल म्यान्मारको सेनाले गरेको कथित मानवअधिकार उल्लंघनको अनुसन्धान गरिरहेको छ।
