३. समानता र भिन्नता इजिप्ट र नेपालको आन्दोलनको समानता एउटै हो— नयाँ पुस्ताको विद्रोह पुरानो पुस्ताको नियन्त्रणमा हरायो। तर फरक यति छ कि, नेपालका युवाहरू अझै अवसर निर्माण गर्ने बाटोमा फर्किन सक्छन्।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
नेपालका सडक अनि सामाजिक सञ्जाल, जताततै अहिले ‘जेन–जी’ आन्दोलनका नारा गुञ्जिरहेका छन्। युवा पुस्ताले परिवर्तनको नारा लगाएको देखिन्छ, तर त्यो वास्तवमा कस्तो परिवर्तन हो, स्वदेशी वा विदेशी शक्तिको खेलको हिस्सा?
बिएल संवाददाता - काठमाडाैँ
‘वसन्त बिदाइ’, यो समय औधी मनपर्छ मलाई। म्यान्माको ऋतुमा यही याम मेरो आफ्नोझैँ लाग्छ। किनभने सरकारी स्कुलको बिदाइमा नेपाली भाषा–साहित्य पढ्ने वातावरण त्यहाँका प्रवासी नेपालीहरूले मिलाएका छन्।
बिएल संवाददाता - बैंकक, थाइल्यान्ड
नेपालमा १० वर्षसम्म चलेको माओवादी सशस्त्र द्वन्द्वले १७ हजार बढीको ज्यान लियो, सयौं बेपत्ता भए, घाईते अपाङ्ग गनिनसक्नुको भए, धेरै महिलाहरू बलात्कार जस्तो जघन्य अपराधको सिकार बन्नुपर्यो।
बिएल संवाददाता - रुकुम पूर्व
जब युवाहरू सडकमा ओर्लिए, उनीहरूको स्वर शुद्ध थियो– भ्रष्टाचार अन्त्य गर्नुपर्छ, असमानता तोड्नुपर्छ, र राष्ट्रलाई सक्षम नेतृत्व चाहिन्छ। उनीहरूको हृदयमा कुनै स्वार्थ थिएन, केवल देशप्रेमको ज्योति थियो।
बिएल संवाददाता - अछाम
जेन-जी आन्दोलनको अत्यासलाग्दो र कष्टप्रद परिदृश्यमा, जहाँ सडक र अस्पताल दुवैतिर पीडा र रगतको लस्कर थियो, त्यहीँ एक युवतीले चुपचाप आफ्नो पिठ्युँमा बोकिसकेकी थिइन् मानवताको जिम्मेवारी। उनी हुन्, आशिका तामाङ।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
बाको पिण्डदान सकेपछि आँसु रोक्न सकिनँ। आँखाबाट बगेका ती अश्रु केवल दुःखका थिएनन्, ती श्रद्धा, माया र स्मृतिका धाराहरू पनि थिए। अरु सबै मौन भएर त्यो क्षणलाई आत्मसात गरिरहेका थिए।
बिएल संवाददाता - जुम्ला
धाम पुग्ने बाटो सरल छैन। घुमाउरा डाँडाकाँडा, अनकन्टार गाउँ, सर्पजस्तै उकालो–ओरालो, हावासँगै चुलिएको धुलो र कहिले बादलले ढाकिएको आकाश– यी सबै कठिनाइ पार गर्नुपर्छ। तर, यही कठिनाइ नै यात्राको सुन्दरता हो।
बिएल संवाददाता - जुम्ला
पुराना फोटोहरू एडिट गरेर राखिन्छन्, हृदयस्पर्शी भनिएका अंग्रेजी वा नेपाली शब्दहरू टाँसिन्छन्। तर विडम्बना के छ भने, यी सब शब्दहरूको चमकभित्र कतै प्रेमको ज्योति होइन, बरु देखावटी नाटकीयता मात्र लुकेको हुन्छ।
बिएल संवाददाता - जुम्ला
एकदिन विद्यालयमा कक्षा ५ मा अध्यन गर्दैगर्दा जब शिक्षकले उनलाई “monkey” को स्पेलिङ भन्न लगाए, उनले उच्चारण गर्न नसक्दा सबैको अगाडि गरिएको अपमान उनले कहिल्यै बिर्सिन सकिनन्।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
तिम्रा पिताले नारदजीलाई घर आउनाको कारण सोध्नुभयो र प्रत्युत्तरमा नारदजीले भन्नुभयो “हे गिरिराज! म भगवान विष्णुले पठाएर यहाँ आएको हुँ। तपाईँकी छोरीको घोर तपस्याबाट प्रसन्न भई स्वयं भगवान विष्णु उनीसँग विवाह गर्न चाहनुहुन्छ। यसबारे म तपाईँको राय जान्न चाहन्छु।”
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
युद्धको रंगमञ्च: नेपाली कांग्रेस यो युद्ध नेपाली कांग्रेस भित्र लडेको छ– एकतर्फ शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको सत्तालोलुप कौरवहरू, अर्कोतर्फ शेखर कोइराला नेतृत्वका सिद्धान्तवादी पाण्डवहरू। यो केवल व्यक्तिको लडाइँ होइन, यो बीपी कोइरालाको विचार र सत्ता मोहबीचको टकराव हो।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
यो दिनमा माइतीले (बाबु-आमा,दाजुभाइ) छोरी/चेलीलाई घरमा गई लिएर आउने वा बोलाएर मीठा-मीठा परिकार खुवाउने तथा मनका भावना एवम् सुखदुख साटासाट गरी एउटै ठाउँमा खाने-बस्ने चलन छ। यस दिन विशेष महत्त्वका साथ दर खाने गरिन्छ।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
द्वन्द्वका पुराना घाउमा खत लाग्दैछन्। रोल्पा अब विकास र समृद्धिमा फड्को मार्ने प्रयासमा देखिन्छ।
बिएल संवाददाता - काठमाडाैं
कसरी विस्वास गर्नु? मुटु छियाछिया भयो। श्रीमतीले बहुविवाह मुद्दा हाल्छिन् कि भन्ने डरले घरमा नल्याइ काठमाडौं लिएर गएका रहेछन्। गाउँ कै दाइले सम्झाउदै उनलाई सान्त्वना दिए। अझै पनि पत्याउनै गाह्रो भइरहेको थियो।
बिएल संवाददाता - रुकुम पूर्व
विदेश जानु बाध्यता हो कि गौरव– त्यो कसैलाई मतलब छैन। हाम्रो समाजले सपना बेचेर, निन्द्रा किन्छ र भावना बेचेर भोज किन्छ। छोरो उड्दै छ, भन्दै फोटो खिचिन्छ, तर त्यो छोराको आँखाभित्र भने डर लुकेको हुन्छ, ‘के म फर्केर आउन सकुँला?’ भन्ने।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
पहाडी जिल्लाको एउटा दुर्गम गाउँ। रिता (नाम पविर्तन)। १४ बर्षको उमेरमा प्रेम विवाह गरिन। बिहे गरेर अर्काको घरमा गए पछि सोचे जस्तो भएन। १६ बर्षमा पहिलो बच्चा जन्माए पछि लगातार रुपमा ९ वटा बच्चा जन्मीए। अहिले ५९ बर्ष पुगेकि उनले आफ्नो जीबनकालमा अहिले सम्म कुनै औषधि खाएकि छैनन्।
बिएल संवाददाता - काठमाडौँ
अरुण (सरकार) करिब २ बजेको समयमा म अनामनगर जाने सोचमा पठाओ राइड बुक गरे अन्दाजी १९-२० वर्षका युवासँग राइडमा बसेपछि हाम्रो वार्तालाप सुरु भयो। युवाले फ्याट्ट प्रश्न तेर्स्याए ‘दाई हजुर हेर्दा कुनै कर्मचारी जस्तो लाग्यो, नराम्रो नमान्ने भए एउटा प्रश्न गरौ?’ मैले भनें ‘हुन्छ भाइ! म सरकारी कर्मचारी हैन, म एउटा नेपाली युवा हुँ र म प्रजातान्तान्त्रिक विचारधारामा आवद्ध छु।’ सायद मेरो यति परिचय भाइलाई पर्याप्त थियो। भाइले प्रश्न गर्दा अलि हच्चकच्चिएर गर्न खोजेको लागेर मैले उनलाई ठ्टयौलो पारामा भनें, ‘भाइ! डराउनु पर्दैन म कम्युनिष्ट विचारधाराको अनुयायी नभईकन प्रजातान्त्रिक विचारधारामा हिड्ने र देश र जनताको विकास प्रजातान्त्रिक विचारबाट हुन्छ भन्नेमा विश्वास गर्ने युवा हो। तपाईंको प्रश्न के छ मनमा के लागेको छ? भन्नुस् तपाईंको मनको प्रश्नको सकेसम्म समाधान गर्ने प्रयास म गर्ने छु।’
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
इमानदार भएकै कारण अधिकारीले विभिन्न कालक्रममा धेरै हण्डरहरू खाएको कुरा उनकै पुस्तक ‘ओगिल्जा’ मा र नियमित प्रकाशन भइरहने उनकै लेखहरूबाट प्रष्ट हुन्छ। छट्टुहरूका लागि सरकारी जागिर फलिफाप सिद्ध छ भने इमानदार र कर्तव्यनिष्ठ कर्मचारीको खासै स्थान छैन। उनी २०७५ सालमा कार्यालय नै नभएको ठाउँमा सरुवा गरिए र एकवर्षसम्म तनाव व्यहोरे। त्यस्तै लेखापालहरूका बदमासीका कारण पाउनुपर्ने भत्ताहरूबाट बञ्चित भए। मन्त्रीका स्वकीय सचिवले आफ्नो कुर्सी टेबुल र कार्यकक्ष नै हडपेपछि उनी दुई महिनासम्म बिदा लिएर बसे। बिदा सकिएपछि अनिवार्य अवकाश लिए र निरन्तर रुपमा साहित्य-लेखनमा तल्लिन भए। साथीले उनलाई ‘दुई वर्षको अवधिमा करोड कमाइ हुन्छ, रमाना लिएर जानुस्’ पनि भनेका रहेछन्। तर उनले धनलाई पटक्कै महत्व दिएनन्। सेवाग्राहीले कोटको भित्री खल्तीबाट हजारका नोटको बिटो दिनखोज्दा सो फर्काइदिएको प्रसङ्ग पनि बताउँछन्। प्रलोभन देखाएर काम गराउन खोज्नेहरूलाई पनि उनले बेवास्ता गरे।
बिएल संवाददाता - काठमाडौं
त्यो हरिया डाँडाहरूको माझमा रहेको मेरो गाउँ, जहाँ हरेक बिहान चिसो बतासले नयाँ ऊर्जा भर्ने गर्थ्यो। जहाँ खोल्सामा दौडेर विद्यालय पुग्ने उत्साह थियो। जहाँ खेतबारीमा बाल्यकाल बित्यो, चौतारीमा बसेर संसारका अनगिन्ती कथाहरू सुन्न पाइन्थ्यो। गाउँमा कसैले भौतिक सुख खोज्दैन, यहाँको सम्पत्ति प्रेम, अपनत्व, र सामूहिक भावनामा छ। साँझ परेपछि आगनमा हजुरबुबाका अनुभवी कथाहरू सुन्ने, आमाको माया मिसिएको खानाको स्वाद लिने, र बाँसुरीको मधुर धुनमा मन हराउने। यी नै थिए मेरा सबैभन्दा मूल्यवान सम्पत्ति। त्यही गाउँले मलाई सिकायो- ‘सपना देख्न डराउनु हुँदैन।’ ‘संघर्ष गर्न छोड्नु हुँदैन। ‘असफलता भनेको अन्तिम गन्तव्य होइन, नयाँ सुरुवात हो।’
बिएल संवाददाता - अछाम
