खाली सिसी, बोत्तल, कागज...!
घाम जमिनमा परिसकेकै हुँदैन, मान्छेका कानमा यी शब्द पुग्न थाल्छन्। साइकल डोर्याउँदै आउनेका आवाजले काठमाडौंलाई अझै ब्युझाउँछ।
यी आवाजका सर्जक त्यति सुकिला देखिँदैनन्। न स्थानीय नै। प्रायः फोहोर हुलियामा देखिने उनीहरू सहर सफाइका बाहक हुन्।
फोहोरको थुप्रोमा होस् वा महानगरपालिकाको गाडीमा, फाल्न ठिक्क पारिएको कागज-बोतललाई मोहोरमा बदल्ने यी सफाइ बाहकहरूले सम्मान भने खासै पाउँदैनन्। कतिले गाली नै खान्छन्– बिहान-बिहान कत्ति कराएको? झर्को लागिसक्यो!
'सधैं सबैको यो अवस्था नरहला नि,' मुकेश यादव भन्छन्, 'हाम्रो पनि त अहिले दिन फेरिएको छ।'
केही समय भयो, मुकेश र केही सहकर्मीले यही काममा सम्मान पाउन थालेका।
भारत, मोतिहारीका ३६ वर्षे मुकेश २० वर्षदेखि काठमाडौंका गल्लीमा साइकल डोर्याइरहेका छन्। कवाड बटुलेर परिवार पालेका छन्। दुई दशकसम्म उनले कुनै सम्मान पाएनन्। अवहेलना कति हो कति।
यो दिनचर्यामा बदलाव आउला भन्ने उनले कल्पना समेत गरेका थिएनन्।
'पहिले मान्छेले बिहारी, मधिसे भन्थे। खाली सिसी, ओ भैया भन्दै निकै हेप्थे,' मुकेश भावुक हुन्छन्।
'तर अहिले त्यस्तो छैन। काम त्यही हो, सम्बोधन फेरिएको छ। अचेल हामीलाई पनि सर भन्छन्। चिया-पानी खाने भनेर सोध्छन्। कति खुसी लाग्छ यसरी सम्मान पाउँदा।'
मुकेश आफूहरू जस्ता धेरैको पहिचान सम्मानित भएको बताउँछन्। संकलित सामग्री र श्रमको पनि उचित मूल्य पाउन थालेको उनको भनाइ छ।
यो सबै सम्भव बनाएको हो–खाली सिसी कम्पनीले। काठमाडौंका गल्ली चहार्दै गर्दा उनको भेट खाली सिसी कम्पनीकी आयुषी केसीसँग भएको थियो। मुकेशलाई आयुषीले कम्पनीका लागि कवाडी उठाउन आग्रह गरिन्। पहिले त मुकेश अलमल परे रे। पैसाका बारेमा सोधे। गरिरहेको कामभन्दा बढी पाइने भएपछि तयार भए।
मुकेश भन्छन्, 'कम्पनीमा संकलकले सम्मान पाउँछन्। आत्मसम्मान बढेको छ। काम गर्न लजाउनु परेको छैन।'
