भदौ २०, २०५४।
त्यो साँझ मैले 'होस्ट' परिवारसँग डिनर खाइसकेको थिएँ। घरका महिलाले भान्छाकोठामा पूजा गरेको पनि हेर्न भ्याएँ। हरेक साँझ महिलाहरूले पूजा गर्दा मलाई आनन्द लाग्थ्यो। बाटेको धूपको सुगन्ध अनि उनीहरूले घन्टी बजाएर गरेको आरती म हेरिबस्थेँ। त्यो एकदम नौलो र आश्चर्यजनक अनुभव थियो मेरो लागि। किनकि, अमेरिकातिर मैले कहिल्यै कसैले त्यसरी पूजा गरेको देखेको थिइनँ।
होस्ट परिवारसँग म काठमाडौंको चाबहिल बस्थेँ। भोलिपल्ट बिहानै उठेर म 'प्रोगाम हाउस' जान हतारिएँ। मैले बाटोमा एउटा पनि टेम्पो देखिनँ। अब मैले टयाक्सी चढ्नुपर्ने भयो। भेटेजति सबै टयाक्सी मिटरमा जान नमान्ने। झन् मजस्तो गोरो छाला भएको विदेशीसँग धेरै पैसा छ भन्ने उनीहरूको बुझाइ रहेछ।
दुई दशकपछि अहिले पनि टयाक्सी आक्कलझुक्कल मात्रै मिटरमा जान मान्छन्। अचेल त म बाठो पनि भइसकेँ। नेपाली भाषा बोलेरै 'टुरिस्टको भाउ नलिनू' भन्दै मोलमोलाइ गर्छु। श्रीमतीसँग बाहिर जाँदा टन्टै साफ। उनैले भाउ मोलतोल गर्छिन्। साँच्चै मेरी श्रीमती नेपाली हुन् है। म आधा अमेरिकी, आधा ड्यानिस।
जे होस् त्यो बिहान म हिँडेरै प्रोगाम हाउस पुगेँ। गैरीधाराको त्यो प्रोगाम हाउसमा म ६ घन्टा नेपाली भाषा सिक्थेँ।
म २२ वर्षअगाडि अमेरिकाको विस्कनसिन युनिभर्सिटिको कलेज इयर अफ नेपालको एकवर्षे अध्ययन तथा अनुसन्धानका लागि नेपाल आएको थिएँ। तर त्योभन्दा अगाडि २०५१ सालतिरै मैले कसैमार्फत् डोरबहादुर बिष्टलाई नेपालमा फोन गरेर सम्पर्क गरेको थिएँ। तर सम्पर्क गर्दा फोन उठाउने उनका छोराले डोरबहादुर बिष्ट बेपत्ता भइसकेको बताएका थिए।
१६ वर्षे ठिटो म त्यति बेला नेपालमा डोरबहादुरले बनाउँदै गरेको स्कुलमा स्वयंसेवक भएर उनलाई सघाउन चाहन्थेँ। त्यो सपना अधूरै रह्यो।
त्यसको ३ वर्षपछि मैले विस्कनसिन युनिभर्सिटीबाट थाइल्यान्ड वा नेपाल जाने अवसर पाएँ। मैले नेपालबाहेक कतै जान्नँ भनेरै आएको थिएँ। मेरा साथीहरू थाइल्यान्डका समुद्र अत्यन्त रमाइलो हुन्छ भन्दै उतै गएका थिए। म भने युरोप, अस्ट्रेलिया र अंग्रेजीभाषीको बाहुल्य भएको कुनै देश जान चाहन्नँ थिएँ। मलाई फरक भाषा, संस्कृति र फरक मान्छे देख्नु र बुझ्नु थियो।
२०५४ भदौ ४ गते नेपाल आएको क्षणले त्यो सारा सपना पूरा गरेको थियो। मेरो देश र यहाँको परिवेश, संस्कृति र जीवनशैली धेरै अलग भए पनि नेपालसँग प्रेम बस्यो। जहाज चढेर अमेरिका फर्किन लाग्दा मनमनै प्रण गरेँ- म फेरि नेपाल आउनेछु।
दस वर्षपछि मैले आफैंसँगको बाचा पूरा गरेँ। पढाइ सकेर म नेपालको स्वास्थ्य मन्त्रालयको सहकार्यमा एउटा प्रोजेक्टमा काम गर्न आएँ। बेलाबखत आफ्नो मुलुक गए पनि मैले नेपालमै लेखक, फोटोग्राफर र भिडिओग्राफरका रूपमा काम गरेको नौ वर्ष भइसक्यो।
अब त्यही दिनको घटना सुनाउँछु- पहिलोपटक नेपाल आएको १६ औं दिनको अनुभव। बुधबार यी सम्झनाले ठ्याक्कै २२ औं वार्षिकोत्सव मनाउँदै छन्।
.jpg)
त्यो बेला काठमाडौं रात परेपछि रंगीन लाग्थ्यो मलाई। मैले रक्सी किन्ने निर्णय गरेर त्यो साँझ अझ रंगीन बनाएँ। प्रोगाम हाउस नजिकैको एउटा बारमा छिरेँ। त्यो अमेरिकामा जस्तो आलमुनियमका 'केग'मा जडित धाराबाट बियर आउने बारजस्तो बिल्कुल थिएन। काठमाडौंका साँघुरा गल्लीगल्लीमा यस्ता बार छ्याप्ती छ्याप्ती भेटिन्थे। नेपालमा भट्टी भनिँदो रहेछ।
यस्ता भट्टीहरू प्रायः भुइँतलामा, घामै नछिर्ने अँध्यारो कोठामा खोलिँदा रहेछन्। पाँच फिटभन्दा बढी उचाइ भएको मजस्तालाई भट्टी छिर्दा ड्वाङ्ग टाउको ठोक्किने डर उत्तिकै।
