मुलुक संघीयतामा प्रवेश गरेसँगै भएको पहिलो निर्वाचनमा कांग्रेसले नमीठो हार व्यहोर्यो।
किन हार्यो त पार्टी? यस विषयमा कांग्रेसले लामो समय समीक्षा पनि गर्यो। उत्तर एकमात्र थिएन।
वाम एकता, नाकाबन्दीमा खुलेर बोल्न नसक्नु, टिकट वितरण अपारदर्शी, वागी उम्मेद्वार, पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवाको बोली आदि आदि...। हारको कारण यिनैलाई देखाइयो।
अन्तर्घातीको सूची पनि सार्वजनिक गर्यो कांग्रेसले। कारबाही पनि गर्यो।
अहिले कांग्रेस भातृ संगठनको विषयमा निर्णय गर्न भन्दै केन्द्रीय समितिको बैठक जारी छ। भदौ २४ बाट शुरु हुने दोस्रो राष्ट्रिय जागरणमा कसरी जाने/ कसरी प्रस्तुत हुने भन्ने विषय पनि कांग्रेस केन्द्रीय समितिको छलफलको विषयमा छ।
तर, यही केन्द्रीय समितिमा नेपाली कांग्रेसका केही केन्द्रीय सदस्यहरुले कांग्रेसले अब 'हिन्दु राष्ट्र'को मुद्दा बोक्न तयार हुनुपर्ने भन्न थालेका छन्।
भदौ १३ को बैठकमा केन्द्रीय सदस्यसमेत रहेका कांग्रेस नेता डाक्टर शेखर कोइरालाले धर्मको विषयमा संवेदनशील हुनुपर्ने सुझाव दिँदै केन्द्रीय समितिमा कोइरालाले भने- 'पार्टीको १४औं महाधिवेशनमा हिन्दु राष्ट्रको विषय चर्को रुपले उठ्छ। यसलाई कसरी ब्यवस्थापन गर्ने हो त्यसतर्फ हाम्रो ध्यान जान जरुरी छ।'
भावि पार्टी सभापतिकाका रुपमा हेरिएका डाक्टर कोइरालाको यो भनाइ आफैमा अर्थपूर्ण छ। यस्तो धारणा राख्ने कांग्रेसका उनी एक्ला होइनन्। डाक्टर शशांक कोइरालाले त पटक पटक हिन्दु राष्ट्रका पक्षमा वयानबाजी गरिसकेका छन्।
केन्द्रीय समितिमा प्रमुख सचेतकसमेत रहेका बालकृष्ण खाण, एनपी साउदलगायतले हिन्दु धर्मका बारेमा गम्भीर भएर पार्टी लाग्नुपर्ने बताएका छन्।
पार्टीमा पछिल्लोपटक कुनै जिम्मेवारी नपाएर बसेका पाका नेताहरु समेत हिन्दु राष्ट्रको मुद्दालाई जोडदार उठाउनुपर्ने अडानमा देखिन्छन्। कांग्रेस महासमितिमा शंकर भण्डारीको नेतृत्वमा हस्ताक्षर अभियानसमेत चल्यो। ती नेताहरुको भनाइलाई मान्ने हो भने कांग्रेसले 'आफ्नो धर्म छाडेकै कारण' निर्वाचनमा पराजय भोग्नुपरेको हो।
सनातन धर्म छाडेर बाटो बिराउँदा कांग्रेसलाई अफापसिद्ध भएको उनीहरुको दाबी छ।