अमेरिकामा एक नेपाली  युवा सागर घिमिरेको नाममा विधेयक दर्ता भएको छ। विधेयक नेपालीमूलका विधायक डा. ह्यारी भण्डारीले अमेरिकाकै सबैभन्दा पुरानो स्टेट क्यापिटल हल मेरिल्याण्डको एनापलिसमा दर्ता गरेका हुन्। विधेयकको औपचारिक नाम ‘वर्कग्रुप टु स्टडी एक्सट्रिम रिस्क प्रोटेक्टिव अर्डर्स(सागर घिमिरे एक्ट)’ अर्थात् अति जोखिम सुरक्षा आदेश अध्ययनका लागि कार्यसमूह (सागर घिमिरे ऐन) रहेको छ।

अमेरिकामा नेपालीमूलका पहिलो र एकमात्र विधायक डा. भण्डारीले शुक्रबार साँझ एक भावनात्मक प्रेस विज्ञप्ती जारी गर्दै मेरिल्याण्ड राज्य विधानसभाको ४४४औं संसद सत्रमा एचबी १३४४ नम्बरमा विधेयक दर्ता गरेको जनाएका छन्। उनले आफ्नो पहिलो कार्यकालको अन्तिम विधायिकी शत्रको विधेयक दर्ता गर्ने अन्तिम दिन विधेयक दर्ता गरेको उल्लेख गरेका छन्।

२४ वर्षीय नेपाली विद्यार्थी सागर घिमिरेको गत मे ८ मा मेरिल्याण्डकै वुडल्यानमा एक बन्दुकधारीले अन्धाधुन्ध गोली चलाउँदा मारिएका थिए। पूर्वी नेपालको संखुवासभा जिल्लाको खाँदवारीका घिमिरे एकसाता अगाडि मात्र साथीको घरमा बस्न थालेका थिए । साउथ क्यारालाइनास्थित क्लाफिन युनिभर्सिटीबाट कम्प्युटर साइन्समा अन्डरग्राजुएसन गरेर ग्राजुयसन अध्ययनका लागि उनी मेरिल्याण्ड बसाइ सेका थिए। उनलाई ५६ वर्षीय छिमेकी एभर्टन ब्राउनले मारेका थिए। उनीसँगै अन्य तीन छिमेकी मारिएका थिए भने एक नेपाली श्याम अधिकारी घाइते बनेका थिए। गोली चलाउनुअघि शनिबारको दिन सबै छिमेकीहरू सुतिरहेको बेला उनले एकाविहानै घरमा आगो सल्काएर चार घर खरानी बनाएका थिए। त्यसमा एक नेपालीको घर पनि थियो। बन्दुकधारी एभर्टन सुरक्षा कारबाहीमा मारिएको थियो।

जो मरेर जानुभयो उहाँहरूले त अब केही गर्न सक्ने कुरा भएन, हामी बाँचेकाहरूको कर्तव्य उहाँ र उहाँहरूको परिवारलाई न्याय दिलाउने र क्षतिपूर्तिका लागि ऐक्यवद्ध रूपमा प्रक्रिया अगाडि बढाउने हो। त्यही नै उहाँहरूप्रतिको साँचो श्रद्धाञ्जली र समवेदना पनि हो। यी दुर्घटनाहरूलाई नेपाली समुदायले कहिलै बिर्सन सक्दैन र बिर्सनु हुदैन पनि। हामी त्यो लक्ष्यमा पुर्याउने न्यायको बाटोमा कहिल्यै थाक्नु हुदैन।
- विधायक डा. ह्यारी भण्डारी

अमेरिकामै अत्यन्त महत्वका साथ हेरिएको यही घटनामा मारिएका सागर घिमिरेका नाममा विधेयक प्रस्तुत गरिएको हो।

मेरिल्याण्डमा रेडफ्ल्याग कानुनका बाबजुद पनि एभर्टनजस्ता असामान्य मानिससँग लाइसेन्सप्राप्त बन्दुक हुनु र घिमिरेलगायत तीनजना मानिसको ज्यान जानु स्वभाविक घटना नभएको भन्दै त्यसको छानबिनका लागि उच्चस्तरीय कार्यसमुहको माग गर्दै विधेयक प्रस्तुत गरिएको हो । अब यो विधेयकले मेरिल्याण्डको स्वास्थ्यमन्त्रीको अध्यक्षतामा सम्बन्धित क्षेत्रका उच्च अधिकारीहरू रहेको सर्वपक्षीय उच्चस्तरीय कार्यसमूह गठन गर्नेछ। त्यसले यो घटनालाई केन्द्रमा राखेर विद्यमान कानूनहरूको विस्तृत रूपमा अध्ययन गर्छ र के कस्ता कानूनी प्रावधानहरूको व्यवस्था गर्नुपर्छ भनेर मेरिल्याण्डका गभर्नरर संसदलाई प्रतिवेदन बुझाउँछ। त्यसैको आधारमा विधायिकी कार्यहरू अगाडि बढ्छन् र यो विधेयक एउटा तार्किक निस्कर्षमा पुग्छ।  

आफू विधायक भएको राज्यमा आफ्नै मूलको एक निर्दोष युवा मारिएको घटनाको सम्झनाले मात्र पनि ऐठन लगाउने बताउँदै विधायक डा. भण्डारीले प्रेस विज्ञप्तिमा लेखेका छन् ‘ अमेरिकामा एकजना नेपालीको नाममा ऐनकै नाममा विधेयक प्रस्तुत हुनु यो एक ऐतिहासिक घटना हो तर यो जसरी आयो, त्यो कसैका लागि प्रिय हैन । मेरा लागि त यो कष्टप्रद क्षण नै हो। यद्यपि, शोकलाई शक्तिमा बदलेर उहाँलाई न्याय दिलाउन पनि यो अभियान कामयाव हुनेछ भन्ने मेरो विश्वास हो।‘

अमेरिकामा विगत लामो समयदेखि धेरै नेपालीहरूले अनाहकमा ज्यान गुमाइरहेको उल्लेख गर्दै विधायक डा. भण्डारीले त्यस्तो श्रृङ्खलाको अन्त्यका लागि सागर घिमिरे ऐन पहिलो कदम भएको उल्लेख गरेका छन्। उनले विज्ञप्तीमा अगाडि लेखेका छन्, ‘जो मरेर जानुभयो उहाँहरूले त अब केही गर्न सक्ने कुरा भएन, हामी बाँचेकाहरूको कर्तव्य उहाँ र उहाँहरूको परिवारलाई न्याय दिलाउने र क्षतिपूर्तिका लागि ऐक्यवद्ध रूपमा प्रक्रिया अगाडि बढाउने हो। त्यही नै उहाँहरूप्रतिको साँचो श्रद्धाञ्जली र समवेदना पनि हो। यी दुर्घटनाहरूलाई नेपाली समुदायले कहिलै बिर्सन सक्दैन र बिर्सनु हुदैन पनि। हामी त्यो लक्ष्यमा पुर्याउने न्यायको बाटोमा कहिल्यै थाक्नु हुदैन।‘

सागर घिमिरे विधेयक न्यायको खोजीको कठिन यात्राको पहिलो पदचाप भएको उल्लेख गर्दै विधायक डा. भण्डारीले यो यात्रामा समस्त आदरणीय नेपाली आमाबुबा, दाजुभाइ, दिदीबहिनीहरूमा सद्भावपूर्ण सहकार्यका लागि हार्दिक अनुरोध गरेका छन्। उनले सागर घिमिरे नेपाली विद्यार्थी भएकाले उनलाई न्याय दिलाउन अमेरिकास्थित नेपाली राजदूताबासमार्फत् नेपाल सरकारको पनि सद्भावपूर्ण ऐक्यवद्धताको अपेक्षा गरेका छन् ।

प्रेस विज्ञप्तीको पूर्णपाठ :

प्रेस विज्ञप्ती  मैले अमेरिकामा एक नेपालीका नाममा औपचारिक रूपमा विधेयक दर्ता गरेको छु। नेपाली विद्यार्थी सागर घिमिरेको नाममा दर्ता भएको विधेयकको अफिसियल शीर्षक ‘वर्कग्रुप टु स्टडी एक्सट्रिम रिस्क प्रोटेक्टिव अर्डर्स (सागर घिमिरे एक्ट)’ अर्थात् अति जोखिम सुरक्षा आदेश अध्ययनका लागि कार्यसमूह (सागर घिमिरे ऐन) हो।  

यो विधेयक अमेरिकाकै सबैभन्दा पुरानो मेरिल्याण्ड राज्य विधानसभाको ४४४औं संसद सत्रमा एचबी १३४४ नम्बरमा दर्ता भएको हो। यो मेरो पहिलो कार्यकालको अन्तिम विधायिकी शत्र हो र यो शत्रको विधेयक दर्ता गर्ने अन्तिम दिन मैले यो विधेयक दर्ता गरेको हुँ।  

यो विधेयक दर्ता गरिरहेको बेला मेरो मनमा अनेक भावहरू तरेली खेलिरहेका थिए। पहिलो त मैले जसका नाममा यो विधेयक दर्ता गरिरहेको थिएँ, सागर घिमिरे यो संसारमा हुनुहुन्न, उहाँ नहुनुको पीडाले मेरो मन भत्भती पोलिरहेको थियो। २४ वर्षीय एक मेधावी नेपाली विद्यार्थी घिमिरे मे ८ मा मेरिल्याण्डकै वुडल्यानमा एक बन्दुकधारीले अन्धाधुन्ध चलाएको गोलीको निशाना हुनु भयो। मैले मनमनै उहाँप्रति श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दै शोकसन्तप्त परिवारजनमा हार्दिक समवेदना प्रकट गरे। त्यो श्रद्धा र समवेदना केही समययता अमेरिकामा घटिरहेका विभिन्न खाले घटनामा अनाहकमा ज्यान गुमाउने थुप्रै नेपाली र उहाँहरूका प्रियजनका लागि पनि थियो

यो अप्रिय घटना घटाउने ५६ वर्षीय एभर्टन ब्राउनले सुरक्षा कारबाहीमा मारिनुअघि घिमिरेसँगै अन्य तीनजनाको पनि ज्यान लिएका थिए भने अर्का एक नेपाली श्याम अधिकारीलाई घाइते बनाएका थिए। गोली चलाउनुअघि शनिबार विहानै सबै छिमेकी सुतिरहेको बेला उनले घरमा आगो सल्काएर चार घर खरानी पनि बनाए। यस्तो अमानवीय कार्य कुनै पनि सामान्य मानिसले गर्न सक्दैन, एभर्टन मानसिक रूपमा एक असामान्य मानिस थिए भन्ने प्रमाण यही हो। उनको असामान्य व्यवहारबाट हुने सम्भावित खतराबाट जोगिन छिमेकीहरूले सरकारी निकायमा गरेको हारगुहारको अभिलेखले पनि त्यही पुष्टी गर्छ।  

विडम्बनाको कुरा, यस्ता असामान्य मानिससँग कानूनी रूपमा लाइसेन्सप्राप्त बन्दुक थियो र त्यही बन्दुकले उनले यो नृशंस घटना घटाएका थिए। जबकि मेरिल्याण्ड राज्यमा विद्यमान रेडफ्ल्याग कानूनले नै यस्तो असमान्य अवस्थाको मानिसको बन्दुक सरकारले लिन सक्ने अधिकार प्रदान गरेको छ। यो हुँदाहुँदै पनि बन्दुक ऊसँगै रह्यो र सागर घिमिरे र अन्य तीनजना निर्दोष मानिसको अनाहकमा ज्यान गयो।  

अमेरिकामा यो यस्तो पहिलो घटना हैन। केही समययता यस्ता घटना दिनहुँजसो घटिरहेकै छन् र बर्सेनी हजारौ ‘सागर घिमिरे’हरूको प्राणपखेरू उडिरहेको छ। यो क्रम बन्द हुनुपर्छ। त्यसका लागि मूलत: कानूनी आधार नै मजबुत हुनुपर्छ। त्यसका लागि के कस्ता विधायिका प्रवन्धहरू गर्नुपर्छ? त्यसैको अध्ययन अनुसन्धान गरी आवश्यकताअनुसार कानुन परिमार्जन गर्न यो विधेयक ल्याइएको हो ।  

यो विधेयकले मेरिल्याण्ड राज्यका स्वास्थ्यमन्त्रीको अध्यक्षतामा एउटा सम्बन्धित क्षेत्रका उच्च अधिकारीहरू रहेको सर्वपक्षीय उच्चस्तरीय कार्यसमूह गठन गर्छ। त्यसले यो घटनालाई केन्द्रमा राखेर विद्यमान कानूनहरूको विस्तृत रूपमा अध्ययन गर्छ र अब के कस्ता कानूनी प्रावधानहरूको व्यवस्था गर्नुपर्छ भनेर मेरिल्याण्डका गभर्नर र संसदलाई प्रतिवेदन बुझाउँछ। त्यसैको आधारमा विधायिकी कार्यहरू अगाडि बढ्छन् र यो विधेयक एउटा तार्किक निस्कर्षमा पुगेर कानुन बन्छ।  

सागर घिमिरे अमेरिकामा विद्यार्थी भिसा स्टाटसमा रहेका एक नेपाली विद्यार्थी हुनुहुन्थ्यो। पूर्वी नेपालको संखुवासभा जिल्लाको खाँदवारी नगरपालिका वडा नं. ६ तल्लोपाठाका घिमिरे मेरिल्याण्डको उडल्यान पार्कभ्यू क्रसिङस्थित साथीको घरमा बस्न थालेको एक सातामात्र भएको थियो। उहाँ साउथ क्यारालाइनास्थित क्लाफिन युनिभर्सिटीबाट कम्प्युटर साइन्समा अन्डरग्राजुएसन गरेर ग्राजुयसन अध्ययनका लागि मेरिल्याण्ड आउनु भएको थियो। डेटा साइन्टिस्ट बन्ने सपना साँच्नुभएको घिमिरे यो घटनामा मारिनुपर्ने कारण कही कतै भेटिदैन, बन्दुकधारीलाई त उहाँले त्यसअघि देख्नु भएको पनि थिएन होला। तर, पनि उहाँ मारिनु भयो र एउटा सपनाको अनाहकमा अन्त भयो।  

म विधायक भएको राज्यमा आफ्नै मूलको एक निर्दोष युवा अनाहकमा मारिएको घटनाको सम्झनाले मात्र पनि मलाई ऐठन हुन्छ। यो हृदयविदारक घटनापछिका दृश्यहरूको एक साक्षी हुनुको अर्थ मलाई ती दृश्यहरूको पूर्वस्मृतिले सधैं असहज बनाउँछ। यस्तो अवस्थामा मैले के गर्न सक्छु भनेर आफैंलाई प्रश्न गरें। मेरो अन्तरआत्माले यसरी प्राणपखेरू गुमाउनुपर्ने सागर घिमिरे पहिलो नभए पनि अन्तिम व्यक्ति बन्नुपर्छ भन्ने मलाई लाग्यो। र, एक नेपाली मूलको विधायकले दिने सबैभन्दा ठूलो श्रद्धाञ्जलीका रूपमा उहाँकै नाममा यो विधेयक प्रस्तुत गरेको छु।  

अमेरिकाको नेपाली समुदाय कार्यरत रहने कार्यक्षेत्रहरूमा विभिन्न परिस्थितिमा अकालमा ज्यान गुमाउनुपर्ने घटनाको लामो फेहरिस्त छ। तर, ती घटनामा परेकाले उचित न्याय र क्षतिपूर्ति पाउन सकेका छैनन्। केही समययता नेपाली समुदायले मलाई गाहरोसाह्रोका सारथिका रूपम सम्झेको छ र यस क्रममा मेरो कार्यालय आधा दर्जन घटनाको क्षतिपूर्तिका लागि प्रक्रिया अगाडि बढाइरहेको छ। म चाहन्छु, यस्ता घटनाको श्रृंखला सधैका लागि र सबैका लागि अन्त हुनुपर्छ। अकालमा ज्यान गुमाउनु हुने ती सबै नेपालीहरूको सम्मानमा एक प्रतिनिधिमुलक विधेयक रूपमा यसलाई प्रस्तुत गरेको छु र त्यही रूपमा लिइदिन सबैमा सादर अनुरोध पनि गर्दछु।  

अमेरिकामा एकजना नेपालीको नाममा ऐनकै नाममा विधेयक प्रस्तुत हुनु यो एक ऐतिहासिक घटना हो तर यो जुन रूपमा जसरी आयो, त्यो कसैका लागि प्रिय हैन। मेरा लागि त यो कष्टप्रद क्षण नै हो। यद्यपि, शोकलाई शक्तिमा बदलेर उहाँलाई न्याय दिलाउन यो अभियान कामयाव हुनेछ भन्ने विश्वासका साथ मैले यसलाई दर्ता गरेको हुँ।  जो मरेर जानुभयो उहाँहरूले त अब केही गर्न सक्ने कुरा भएन, हामी बाँचेकाहरूको कर्तव्य उहाँ र उहाँहरूको परिवारलाई न्याय दिलाउने र क्षतिपूर्तिका लागि ऐक्यवद्ध रूपमा प्रक्रिया अगाडि बढाउने हो। त्यही नै उहाँहरूप्रतिको साँचो श्रद्धाञ्जली र समवेदना पनि हो। यी दुर्घटनाहरूलाई नेपाली समुदायले कहिलै बिर्सन सक्दैन र बिर्सनु हुदैन पनि। हामी त्यो लक्ष्यमा पुर्याउने न्यायको बाटोमा कहिल्यै थाक्नु हुदैन।  

मलाई थाहा छ, सागर घिमिरे विधेयक न्यायको खोजीको कठिन यात्राको पहिलो पदचाप हो। यो यात्रामा म समस्त आदरणीय नेपाली आमाबुबा, दाजुभाइ, दिदीबहिनीहरूमा सद्भावपूर्ण सहकार्यका लागि हार्दिक अनुरोध गर्दछु। त्यसमा पनि हाम्रो समुदायबाट कानूनी क्षेत्रमा प्रतिनिधित्व गर्नुहुने कानून व्यवसायीहरू, सागर घिमिरेजस्तै विध्यार्थी भिसा स्टाटसमा रहनुभएका नेपाली विद्यार्थीहरू, कुनै समय विद्यार्थी भिसा स्टाटसमा रहेर अहिले समुदायका विभिन्न क्षेत्रमा योगदान दिइरहनुभएका व्यक्तित्वहरू, पत्रकार तथा सञ्चारकर्मी मित्रहरू र विभिन्न संघ-संस्थामा आवद्ध महानुभावहरूमा सहकार्यका लागि विशेष अनुरोध गर्दछु। सागर घिमिरे नेपाली विद्यार्थी भएकाले उहाँलाई न्याय दिलाउन अमेरिकास्थित नेपाली राजदूताबासमार्फत् नेपाल सरकारको पनि सद्भावपूर्ण ऐक्यवद्धताको अपेक्षा गर्दछु।  

विधायक ह्यारी भण्डारी, पीएचडी
फेब्रुअरी ११, २०२२