पृथ्वीको इतिहास एक विशाल र जटिल छ । पृथ्वीले विज्ञान भाषित प्रारम्भिक पृथ्वी र आकाशीय घटनाहरू, प्रारम्भिक जीवन र प्राचीन जीवन युग, पेलियोजोइक युग, मेसोजोइक युग र कायनोजोइक युग पूरा गरी हामीलाई आजको पृथ्वीको वर्तमान रूप प्रदान गरेको छ।

पृथ्वीमा मानव सभ्यताको उत्पत्ति र विकासको योगदानले प्रारम्भिक मानव र शिकारी-संग्रहकर्ता युग वा पालेलिथिक युग, कृषि क्रान्ति, प्रारम्भिक सभ्यताहरूको उत्थान, साम्राज्यहरूको उत्थान र पतनलाई ब्यहोरेको छ। साम्राज्यमा रोम साम्राज्य, मौर्य र गुप्त साम्राज्य, चिन साम्राज्य र फारस साम्राज्य महत्वपुर्ण छन। पृथ्वीको मध्यकालीन युगको सांस्कृतिक र वैज्ञानिक उन्नति तथा पुनर्जागरण र वैज्ञानिक क्रान्तिले प्रभाव पारेको थियो।

१८औं शताब्दीको अन्त्यतिर औद्योगिक क्रान्तिले मेसिनहरूको प्रयोग, उत्पादन प्रणालीमा सुधार, र मानव समाजको संरचनामा स्थायी परिवर्तन ल्यायो। औद्योगिकीकरण, वैज्ञानिक प्रगति, र प्रविधिको विकासले व्यापार, यातायात र सञ्चारको क्षेत्रमा नयाँ युगको आरम्भ गर्‍यो।

आजको युग एक डिजिटल, सूचना र प्रौद्योगिकीको युग हो। मानव सभ्यता विज्ञान, स्वास्थ्य, र प्रविधिको क्षेत्रमा निरन्तर प्रगति गर्दै आएको छ। विश्वका विभिन्न स्थानहरूमा, खासगरी शहरीकरण र ग्लोबलाइजेशनका कारण, विश्वभरिका मानिसहरूले आपसमा जोडिन थालेका छन्। समाजमा, समानता र मानव अधिकारको पक्षमा ठूला परिवर्तनहरू भइरहेका छन्। विज्ञान र प्रविधिको प्रगतिको कारण मानव जीवनको स्तर बढेको छ, र पृथ्वीमा रहेका चुनौतीहरूको समाधानका लागि नयाँ दृष्टिकोणहरू खोज्न थालिएको छ।

विश्व राजनीतिमा अमेरिका

राजनीतिको आधार संसदीय व्यवस्थाको उदय र विकास हो । संसदीय व्यवस्थाको उदय र विकास प्राचीन राजनीतिक संरचना र आधुनिक लोकतान्त्रिक प्रणालीसम्मको यात्रा हो। संसदको अवधारणा, जसले विधायिका शाखालाई जनताको प्रतिनिधित्व गर्न र कानून बनाउने कार्यको जिम्मेवारी दिन्छ, समयको साथ विभिन्न परिवर्तन र विकासहरूबाट गुज्रिएको छ।

प्राचीन ग्रीस र रोमको लोकतन्त्र र रिपब्लिकको जगमा मध्यकालीन शाही शासन प्रणालीका निरंकुश समस्याहरूलाई व्यवस्थापन गर्न सभाहरू वा राजकीय परिषदहरूबाट  संसदीय व्यवस्थाको वास्तविक रूपको विकास इङ्गल्यान्डमा भएको थियो । संसदको पहिलो रूप इङ्गल्याण्डमा १३वीं शताब्दीदेखि संसदको उत्पत्ति भएको मानिन्छ । १२८५ मा एडवर्ड फर्स्ट ले ‘सार्वजनिक प्रतिनिधि सभालाई’ बनाएको थियो, जसले राजासँग मिलेर शासनका बारेमा निर्णय लिन थाल्यो।

संसदीय अधिकार र संघर्ष १६ औं शताब्दीको अन्त्य र १७ औं शताब्दीको सुरुमा, राजा चार्ल्स प्रथम र संसद बीचको संघर्षले एक महत्वपूर्ण ऐतिहासिक घटनालाई जन्म दियो । यस युद्धको परिणामस्वरूप राजा चार्ल्सको सत्ता समाप्त भयो र संसदको अधिकार बढी भयो । ग्लोरीयस रिवोल्यूशन १६८८ मा, जब विलियम अफ ओरेंज ले इङ्गल्यान्डको सिंहासन आफ्नो अधिकारमा लियो, तब बिल अफ राइट्स लागू गरियो। यसले संसदको अधिकारलाई अझ प्रबल बनायो र राजालाई सीमित गर्यो ।

संसदीय व्यवस्थामा, प्रायः प्रधानमन्त्री (कार्यकारी प्रमुख) र राष्ट्रपति (संवैधानिक प्रमुख)बीच एक स्पष्ट शक्ति वितरण हुन्छ। संसदीय व्यवस्थामा, सरकारको प्रमुख भनेको प्रधानमन्त्री व्यवस्थाको विरुद्धमा अमेरीकाले राष्ट्रपतिमुलक शासन प्रणालीको अदय र विकास गरेका थिए। यसको परिणाम विश्व व्यवस्थामा अमेरिका र डोनाल्ड जे ट्रम्प हुन।

ट्रम्पवादको यात्रा

डोनाल्ड जे. ट्रम्प र रिपब्लिकन पार्टीको सम्बन्ध अमेरिकाको राजनीति र इतिहासमा एक महत्वपूर्ण अध्याय हो। डोनाल्ड ट्रम्पको राजनैतिक यात्रा, उनको रिपब्लिकन पार्टीसँगको कनेक्शन, र यसका प्रभावहरूको चर्चा गर्दा धेरै कुरा बुझ्न सकिन्छ।

ट्रम्पको राष्ट्रपति चुनावमा विजय र उनको कार्यकालले अमेरिकी राजनीति, समाज, र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धहरूमा ठुला परिवर्तनहरू ल्याएका छन । डोनाल्ड जे. ट्रम्पको प्रारम्भिक जीवन र व्यवसायिक पृष्ठभूमि थियो । रिपब्लिकन पार्टी दक्षिणपन्थी, परम्परावादी र आर्थिक रुपमा मापदण्ड बनाउनमा विश्वास राख्ने पार्टीको रूपमा चिनिन्छ, ट्रम्पको नेतृत्वमा नयाँ मोडमा प्रवेश गर्यो ।

रिपब्लिकन पार्टीको परम्परागत दृष्टिकोणमा ट्रम्पले नयाँ र आक्रामक शैलीको राजनीति अपनाए । आन्तरिक सुरक्षा र आप्रवासन नियन्त्रणमा ट्रम्पको प्रशासनले अमेरिका-मेक्सिको सीमानामा दीवार बनाउने योजना अघि सारेको थियो । उनले आप्रवासनलाई कडा बनाउने र देशमा गैरकानूनी आप्रवासीहरूको विरुद्ध कडा कदम चाल्ने वाचा गरे।

अर्थव्यवस्था र कर नीतिमा ट्रम्पले अमेरिकाको कर प्रणालीलाई साधारण र व्यापारिक रूपमा आकर्षक बनाउन कर सुधारको प्रस्ताव गरे । उनले कम्पनीहरूको कर दर घटाए र अमेरिकी उद्योगलाई पुनः प्रोत्साहन दिने उद्देश्यले उत्पादनमा आधारित नीति अपनाए। विकास र स्वदेशी उद्योगहरूको समर्थनमा उनले ‘अमेरिका पहिले’को नारा लगाएर स्वदेशी उत्पादन र रोजगार सृजनामा जोड दिए। उनले अमेरिकी उद्योगको हितमा व्यापार सम्झौताहरूमा फेरबदल गरिरहेका थिए ।

डेमोक्रेटिक पार्टी अमेरिकाको दुई प्रमुख राजनीतिक दलमध्ये एक हो र यसले अमेरिकी इतिहास र राजनीतिमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। डेमोक्रेटिक पार्टीको स्थापना १८२० मा भएको हो। थोमस जेफरसन र एंड्रयू ज्याक्सनका समर्थकहरूले ‘डेमोक्रेटिक-रिपब्लिकन पार्टी’को स्थापना गरेका थिए । पार्टीको प्राथमिक उद्देश्य अमेरिकी सरकारको शक्ति किसान र सामान्य नागरिकका पक्षमा अधिकतम केन्द्रित गर्नु थियो । ट्रम डेमोक्रेटिक पार्टीको नीति र सिद्धान्तका  सामाजिक समानता, नागरिक अधिकार,  सरकारी हस्तक्षेप र समाजवादका बिरोधी मानिन्छन ।

ट्रम्पवाद 

ट्रम्पवाद डोनाल्ड जे. ट्रम्पको राजनीतिक शैली, विचारधारा, र नीतिहरूलाई जनाउँछ, जुन २०१६ को चुनावपछि र २०१७ देखि २०२१ सम्मको उनका राष्ट्रपति कार्यकालमा अमेरिकाको राजनीति र समाजमा गहिरो प्रभाव परेको थियो । ट्रम्पवादले अमेरिकी राजनीति र समाजको विभाजनलाई बढाएको छ । रिपब्लिकन पार्टी र अमेरिकाको समग्र राजनीतिक परिप्रेक्ष्यलाई एक नयाँ मोडमा ल्याएको छ ।

ट्रम्पवाद एक प्रकारको राजनीतिक विचारधारा हो जसले डोनाल्ड ट्रम्पको नेतृत्व र व्यक्तिगत शैलीबाट उत्पन्न हुन्छ । राष्ट्रियवाद, पपुलिज्म, आन्तरिक सुरक्षा, आर्थिक संरक्षणवाद, र विदेशी विरोधी नीति प्राथमिकतामा पर्छ। ट्रम्पवादको आधारमा अमेरिकालाई ‘पहिले’ दृष्टिकोण हो ।

ट्रम्पवादका प्रमुख सिद्धान्तमा राष्ट्रियवाद र ‘अमेरिका पहिले’ भन्ने नीति हो । अमेरिकाका स्वार्थलाई सबैभन्दा पहिला राख्ने र विदेश नीति, व्यापार, र आप्रवासनका मामिलामा अमेरिकाको लाभलाई सर्वोच्च प्राथमिकता दिने भन्ने हो । अमेरिकी उद्योग र श्रमिकहरूको हितलाई ध्यानमा राख्दै विदेशसँग व्यापार सम्झौताहरूमा फेरबदल ल्याउने, स्वदेशी उत्पादनलाई प्रोत्साहन गर्ने र अमेरिकी श्रमिकहरूको सुरक्षाका लागि कदम चाल्ने प्रयास गरेको हो।

पपुलिज्म र आम जनताको समर्थन हो। ट्रम्पवादले पारंपरिक राजनीतिज्ञ र वाशिंगटनको स्थापित सत्ता संरचनासँग बिरोध गर्दछ । ट्रम्पले आफ्नो शैलीलाई ‘आउटसाइडर’को रूपमा प्रस्तुत गरे, जसले उनको समर्थकहरूलाई एक प्रकारको क्रांतिकारी भावना र स्थापित राजनीतिक तंत्रको विरुद्ध लड्ने उत्प्रेरणा दियो।

आर्थिक संरक्षणवाद र व्यापारमा ट्रम्पले मुक्त व्यापारका सम्झौताहरूलाई चुनौती दिए र व्यापार युद्धलाई प्राथमिकतामा राखे। उनका प्रमुख कदमहरूमा चीनसँगको व्यापार युद्ध र नाफा बढाउन अमेरिकी उत्पादकता र श्रमको पक्षमा व्यापार सम्झौताहरूमा परिवर्तन गर्नुपर्ने भनाइ रहेको थियो ।

ट्रान्सप्यासिफिक पार्टनरशिप जस्ता बहुपक्षीय व्यापार सम्झौताबाट अमेरिका बाहिर निस्केको र उत्तर अमेरिकी व्यापार सम्झौता NAFTA को सट्टा नयाँ USMCA सम्झौतामा सहमति गरेको घटनाले ट्रम्पको आर्थिक संरक्षणवादी दृष्टिकोणलाई पुष्टि गरेको छ।

आप्रवासन र सुरक्षामा ट्रम्पको प्रमुख कदमहरूमा आप्रवासन नीति कडा बनाउने, अमेरिका-मेक्सिको सिमानामा दीवार बनाउने, र गैरकानूनी आप्रवासीलाई देशबाट बाहिर पठाउने रहेका थिए। ‘Build the Wall’ र ‘Make America Safe Again’ जस्ता नाराले ट्रम्पको आन्तरिक सुरक्षा र आप्रवासन नीतिको प्राथमिकता र उसका समर्थकहरूको लोकप्रियता बढाएका थिए। ट्रम्पले आप्रवासीहरूको बारेमा कडा धारणा राखे । मेक्सिकोबाट अनधिकृत आप्रवासनलाई नियन्त्रण गर्नका लागि कडा उपायहरू अघि बढाए।

सामाजिक र सांस्कृतिक मुद्दाहरू ट्रम्पवादले अमेरिकी समाजमा गहिरो ध्रुवीकरण ल्याएको छ। यसमा ट्रम्पको रेसिस्ट र सेक्सिस्ट बयानहरूको आलोचना भएको छ । उनको विचारमा, ‘अमेरिका पहिले’को दृष्टिकोणले अमेरिकी संस्कृति र इतिहासको रक्षा गर्ने कुरा थियो, जसले ऐतिहासिक रूपमा रिपब्लिकन पार्टीको परम्परागत मतदाताहरूलाई आकर्षित गरेको थियो।

संस्थागत विश्वासको संकटमा ट्रम्पले ‘फेक न्युज’ र ‘गहरी राज्य’ (Deep State)का आरोप लगाउँदै मिडिया र सरकारी संस्थाहरूको आलोचना गरे। उनले प्राय: मिडियालाई ‘झुटो समाचार’ (Fake News) भनेर सम्बोधन गरे र आफ्नो प्रशासनको आलोचना गर्ने मिडियालाई विरोध गरे।

संक्षेप

ट्रम्पवाद अमेरिकी राजनीति र समाजमा गहिरो प्रभाव पर्ने विचारधाराको रुपमा विकसित भएको छ। यसले अमेरिका र विश्वव्यापी राजनीति, आर्थिक र सामाजिक संरचनामा महत्वपूर्ण परिवर्तन ल्याएको छ। ट्रम्पको नेतृत्वले रिपब्लिकन पार्टीको रणनीति र विचारधारामा नयाँ दिशा दिएको छ, र यसले अमेरिकाको भविष्यमा एक शक्तिशाली भूमिका खेल्न सक्छ।

ट्रम्पवादका प्रभावहरू अमेरिकामा जारी रहेका छन् र यसले देशको लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा पनि चुनौतीहरू प्रस्तुत गरेको छ। ट्रम्पवादले विश्व व्यवस्थामा २१ सदीको राष्ट्रवादको नवीन विचार पेश गरेको छ।