डा. उज्वल चालिसे
आम धारणा के छ भने, क्यान्सर लाग्नसाथ जीवन समाप्त भयो । अर्थात क्यान्सर हुनु भनेको मृत्युको मुखमा धकेलिनु हो । यहि कारण क्यान्सर लागेको थाहा पाउनसाथ धेरै जना एकदमै हतोत्साही हुन्छन् । डराउँछन् । तर, यर्थात फरक छ ।
क्यान्सर घातक रोग त आवश्य पनि हो । तर, कस्तो क्यान्सर ? कुन अंगको ? कुन चरणको ? धेरै कुरा यसमा निर्भर गर्छ ।
सबै क्यान्सर त्यती घातक हुँदैन, जति हामी सोच्र्छौं । साथै कतिपय क्यान्सर हामीले सोचेभन्दा भयानक पनि हुनसक्छ । ‘क्यान्सर’ भनेको सामन्यत सबैले बुझ्ने भाषा हो, जबकि यसको प्रवृत्ति, प्रकृति र अवस्थाहरु फरक हुन्छन् । सबै क्यान्सर एकै हुँदैन ।
यस्ता थुप्रै क्यान्सर हुन्छन्, जसलाई सुरुमै पहिचान गर्न सकियो र सही ढंगले उपचार गर्न पाइयो भने त्यो पूर्णतय निको हुन्छ । क्यान्सर उपचार भइसकेपछि उक्त व्यक्ति सामान्य अवस्थामा फर्कन्छन् । उनीहरुको दिनचर्या त्यस्तै हुन्छ, जस्तो तपाईं–हाम्रो छ ।
सुरुमा क्यान्सर रोग लागेर सही निदान र उपचार भइसकेपछि सामान्य जीवनयापन गरिरहेकाहरु थुप्रै भेटिन्छन्, हाम्रो समाजमा । उनीहरुको जीवन सामान्य मात्र हुँदैन, पूर्ण आयु पनि बाँच्छन् । साथै बाल्यकालमा क्यान्सर भएका र उपचार गराएकाहरु पनि सामान्य अवस्थामा फर्किएका उदाहरण छन् । मेरो भनाईको आशय के भने, क्यान्सर लाग्नसाथ त्यती आतंकित हुन जरुरी छैन । जरुरी छ, आवश्यक शारीरिक परिक्षण, स्वास्थ्य दिनचर्या, उपयुक्त खानपान र सक्रिय जीवनशैली ।
हाम्रो प्रवृत्ति फरक छ । हामी रोगले गलाएपछि मात्र अस्पताल धाउने गर्छौं । हुन त यसमा धेरै कारण छन् । हाम्रो स्वास्थ्य नीति, स्वास्थ्य पहुँच, जनचेतना, आर्थिक स्थिती, भौगोलिक विकटता । विकसित मुलुकहरुमा नागरिकको स्वास्थ्यलाई उच्च प्राथमिकतामा राखेर परीक्षण र उपचार सहुलियत दिइन्छ । कुन उमेर चरणमा कस्तो स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने भनी निर्धारण गरिन्छ । यसमा सरकारले नै आवश्यक व्यवस्था मिलाइदिएको हुन्छ । त्यसैले उनीहरु नियमित रुपमै स्वास्थ्य परीक्षण गराउँछन् । हामीकहाँ त्यस्तो स्थिती छैन ।
