केही दिनअघि प्रोफेसर अभि सुवेदीले कान्तिपुर दैनिकमा प्रकाशित हुने आफ्नो साप्ताहिक स्तम्भमा ‘नेपाल मण्डल’ का बारेमा लेख्नुभएको थियो। ‘नेपाल मण्डल’ यही भूमि हो जहाँ अहिले हामी बसेका छौं। नेपाल मण्डल राज्य शक्तिको मुल केन्द्र हो। हाम्रा शासकहरु यहीं बसेर शासनको सूत्र चलाउँछन्।
प्राचीनकालदेखि नै सांस्कृतिक र सामाजिक हिसाबले ललितपुर र भक्तपुर नेपाल मण्डलबाट अलग थिएनन्। राजनीतिक हिसाबले ती अलग राज्य थिए। त्यत्ति नै हो। तीन शहरलाई नेपाल मण्डलसँग गाँस्ने सांस्कृतिक सूत्र अहिले पनि चुँडिएको छैन। कहिले पनि चुँडिने सम्भावना छैन।
हो, त्यतिबेलाको नेपाल मण्डलमा राजनीतिको बाक्लो कुहिरो लागेको थिएन। अहिले नेपाल मण्डल कान्तिपुर उपत्यकाका रुपमा अस्तित्वमा रहेको छ। नेपाल मण्डलको नाम बदलिए पनि भूगोल बदलिएको छैन। यत्ति हो कि, यो उपत्यकामा पृथ्वीलाई नै अटेस-मटेस हुनेगरी ओइरिएका थिएनन् मानिसहरु। चार दशक अगाडिसम्म पनि उपत्यकाका नदी–नाला जीवित थिए। सफा बालुवामा नदीको सङ्लो पानी बगिरहेको हुन्थ्यो, कल-कल, कल-कल। मानिसहरु त्यही पानीले लुगा धुन्थे, त्यही पानीमा खाना बनाउँथे र बडो आनन्द मानेर जीवन बिताउँथे।
