‘ऊ त्यो गाईको थुन देख्नु’भो ?’ लीलाराम खड्काले भने।
ढुंगैढुंगाको बीचमा खोपेर सुरुङजस्तो देखिन्थ्यो, जो जिरेश्वर महादेवको मन्दिर हो। लीलारामले औँल्याएकोतिर नियाल्यौँ, गाईको थुन आकृतिको चट्टानबाट तप्प–तप्प पानीका थोपा चुहिरहेका थिए। चट्टानको छानोमुनि रहेको जिरेश्वर मन्दिर परिसरभित्रै एक ठाउँमा फलामका थुप्रै त्रिशूल थिए।
‘यहाँ मनोकामना पूरा होस भनी भक्तजनले त्रिशूल चढाउने गर्छन्,’ लीलारामले भने, ‘यहाँ त्रिशूल चढाएर जे कामना ग¥यो, त्यो पुग्छ भन्छन्।’
उनका अनुसार, यस मन्दिर कसरी बन्यो भन्ने किंवदन्ती छ। किंवदन्ती भन्छ– उहिले यहाँ एउटा गाईले यही ठाउँमा दूध चढाउने गर्थिन्। यो कुरा ती गाईका गोठालाले चाल पाएछन्। त्यसपछि यस ठाउँ बिस्तारै मानिसको नजरमा पर्न थालेछ। धेरैपछि यहाँ गाईको थुनजस्तो आकृतिबाट पानी चुहिन थाल्यो।
मानिसले यो कथा कसरी बनाए, त्यो आफ्नो ठाउँमा छ, तर यहाँ परबाट हेर्दा गाईको थुनको आकृतिबाट पानी चुहिएको देखिन्छ।
यो मन्दिर दोलखाको जिरी नगरपालिकामा पर्छ। बजारबाट नजिकै जंगलमा मन्दिर भए पनि यहाँ पूजा गर्न आउने भक्तजन कहिल्यै टुट्दैनन्।
