अनिता भेटवाल
राजा जनकले छोरी सीतासँग विवाह गर्न आएका रामलाई स्वागत गर्न जनकपुरका भित्तामा मिथिला चित्र बनाउन लगाएको किंवदन्ती छ। त्यही मिथिला लोकचित्रले मिथिला सभ्यताको मौलिकतालाई धानेको छ।
यस्ता चित्र सामान्यतः बिहे, पूजा, व्रत-त्योहार आदिमा बनाउने चलन थियो। शुरूआतमा यो कला ग्रामीण क्षेत्रका महिलाले घर, पर्खाल, भुइँ र आँगनमा माटो, पिठो, गोबर आदिले बनाउने गर्थे। विशेषतः चाडपर्वमा पूजा-आराधनाका लागि चित्र कोर्ने गरिन्थ्यो। महिलाले आफ्नो मनमा उठेका स्वाभाविक कल्पना तथा उद्वेगलाई पनि ती चित्र मार्फत व्यक्त गर्ने गर्थे।
शताब्दीऔँ अघि घर-आँगन सुन्दर र आकर्षक बनाउन भुइँ र भित्तामा पोतिएका चित्रले आजको आधुनिक समाजमा महिला स्वतन्त्रतालाई पनि बल पुर्याएको छ। आत्मसम्मान दिएको छ। आर्थिक रूपले बलियो बनाएको छ।
जनकपुरकी मधुमाला मण्डललाई आफ्नो घुम्टो उघारेर शिर उच्च गरी स्वतन्त्र भएर हिँड्ने आत्मबल मिथिला चित्रकलाले नै दियो। बाल्यावस्थामा उनलाई हजुरआमा र आमाले घर शृंगार गर्न, दैलो, भित्ता र आँगनमा अनेक देवीदेवताका चित्र कोर्न लगाउँथे। मिथिला चित्रकला के हो भन्ने नबुझ्दै उनले माटोको आकृति र चित्र बनाइन्। सजावटका यस्ता काम महिलाका भागमा पर्थे।
