भगवती पाण्डे

कपिलवस्तुको कोइली र वाणगंगा नदी दोभानमा एकाबिहानै पुग्दा आधादर्जन जलेका चिता बगरमा छरपस्ट देखिन्थे। सबै चिता जलिसकेका थिएनन्। राती शव जलिसकेपछि मलामीले दाउरा बल्न छाडेर हिँडेको बुझिन्थ्यो।

त्यहीँ एउटा चिता छेउ थिए एक वृद्ध।

चिसो र सुनसान घाटमा ती वृद्ध चप्पल र आस्कोटका भरमा चिता समेट्दै थिए। चिताबाट खसेका मुढा डढाउन, सफा गर्न, शव जलेपछि बनेका कोइला बेल्चा निकाल्दै खोलामा बगाउन तल्लीन।

उनी हुन् वाणगंगा नगरपालिका-७ कोइली वनगाईका ६९ वर्षीय भारते विश्वकर्मा। उनको दैनिकी यो दोभानको यही लक्ष्मणघाटबाट सुरू हुन्छ।

बिहान सबेरै उठेर भारते घाट हेर्न पुग्छन्। बेलुका घाटको अन्तिम चिता जलाएर फर्किन्छन्। उनको दिन घाटमै सुरू हुन्छ, घाटमै सकिन्छ।

रोल्पाको पोवाङबाट २५ वर्ष पहिले 'मधेस' झरेका भारते श्रीमती र दुई छोराछोरीसँगै कोइली खोलाको यही बगरमा आश्रय लिन आइपुगेका थिए। परिवार चलाउँदा बाबुबाजेकै पालामा लागेको आठ हजार ऋण तिर्न नसकेपछि उनको सबै सम्पत्ती साहुले सकारिदिएका थिए।

'जग्गा हुँदा पनि खेती गरेर खान पुग्थेन। त्यहीँमाथि बाबुबाजेले लगाएको ८ हजार ऋण तिर्न नसकेपछि साहुलाई जग्गा सुम्पिएर मधेस झरेँ। यता आएपछि अहिलेसम्म फर्किएको छैन,' उनी भन्छन्।