आज काग तिहार, अर्थात् तिहारको पहिलो दिन। लक्ष्मी पूजाको साँझदेखि भाइ टीकाको दिनसम्म नेपालका प्रायः सबै गाउँ–सहरमा देउसी–भैलो गुञ्जिन्छन्।
लोक लयमा गीत गाउँदै र देउसी–रे भट्याउँदै दान–दक्षिणा माग्ने परम्परालाई देउसी भैलो भनिन्छ।
नेपालमा तिहार मनाइँदा भारतमा दिपावली मनाइन्छ। तिहार र दिपावली मूलतः एउटै पर्व हो। तर, नेपालमा तिहारको बेला जसरी देउसी भैलो खेलिन्छ, त्यो भारतमा हुन्न। देउसी भैलोले नेपालको तिहारलाई दिपावलीभन्दा भिन्न र मौलिक उत्सव बनाएको छ।
देउसी भैलोको कथा
सबैलाई थाहा भएकै कुरा हो – आधुनिक नेपालको निर्माण पृथ्वी नारायण शाहको नेतृत्वमा भएको हो । नेपाल एकीकरणअघि नेपालमा बाइसे, चौबीसे राज्यहरू थिए।
तर, नेपाल एकीकरणअघि, अझ भनौं बाइसे–चौबीसे राज्यहरू अस्तित्वमा आउनुअघिको नेपाल कस्तो थियो? यो अर्कै विस्तृत अध्ययनको विषय हो। तर, देउसी–भैलोको उत्पत्ति–कथा पहिल्याउन पनि त्यो बेलाको नेपालमा पुग्नुपर्ने हुन्छ।
