समाजमा व्याप्त केही गलत धारणाहरू चिर्नु अत्यावश्यक छ, विशेषगरी लागूऔषध (ड्रग्स) र मदिरा सेवनसँग सम्बन्धित भ्रमहरू। यहाँ वैज्ञानिक तथ्यहरूलाई आधार मानी केही यथार्थ प्रस्तुत गर्न चाहन्छु, जसले समाजमा व्याप्त गलत धारणालाई प्रस्ट्याउन मद्दत गर्छ।

पहिलो कुरा, धेरैले ड्रग्स प्रयोग गर्ने व्यक्तिलाई यौन अपराध, विशेषगरी बलात्कारजस्ता अपराधमा संलग्न हुने ठान्छन्, तर यो गलत धारणामा आधारित छ। वैज्ञानिक रूपमा प्रमाणित भएको तथ्य हो कि ड्रग्सले यौन ऊर्जा (लिबिडो)लाई प्रत्यक्ष रूपमा ह्रास गराउँछ। क्यानाबिस, हेरोइन, मेथाडोनजस्ता धेरैखाले लागूऔषधहरूले मानिसको शारीरिक र मानसिक कार्यक्षमता कमजोर पार्छन्, जसले गर्दा यौनिक आकर्षण र सक्रियता घट्छ। उदाहरणका लागि, एक अध्ययनले देखाएको छ कि ओपिओइड्सजस्ता लागूऔषधहरूको दीर्घकालीन प्रयोगले टेस्टोस्टेरोनको उत्पादनमा ह्रास ल्याउँछ, जसले यौन इच्छामा कमी गर्छ। यसबाट प्रस्ट हुन्छ कि ड्रग्स प्रयोग गर्नेहरूले सामान्यतया यौन अपराध गर्न सक्ने सम्भावना निकै कम हुन्छ, किनभने उनीहरूको शारीरिक क्षमतामा प्रत्यक्ष असर पर्छ।

तर, मदिराको प्रभाव भने ठिक विपरीत हुन्छ। मदिरा सेवनले मानिसलाई केही समयका लागि यौनिकरूपमा अत्यधिक उत्तेजित बनाउँछ। रक्सी सेवन गरेपछि मानिसहरूको निर्णय क्षमतामा ह्रास आउँछ, जसले उनीहरूलाई हिंस्रक वा आक्रामक बनाउने सम्भावना बढाउँछ। एक अध्ययनले देखाएको छ कि मदिरा सेवनले बलात्कार र यौन हिंसामा संलग्न हुने व्यक्तिहरूको प्रतिशत उल्लेखनीयरूपमा बढी छ। क्षणिकरूपमा यौन शक्तिमा वृद्धि हुने र मदिराले मानसिक नियन्त्रण कमजोर बनाउने कारणले, बलात्कार र अन्य यौन अपराधका घटनाहरू बढी देखिन्छन्। दीर्घकालीनरूपमा भने मदिरा सेवनले मानिसको यौन शक्तिमा ठुलो ह्रास ल्याउँछ र नपुंसकताको कारण बन्न सक्छ।

तथापि, लागूऔषधले यौन अपराधमा नगण्य भूमिका खेले पनि, यसले अन्य गम्भीर अपराधहरूलाई बढावा दिन्छ। उदाहरणका लागि, लागूऔषधको लतमा परेका व्यक्तिहरूले आफ्नो ‘नेक्स्ट डोज’का लागि चोरी, डकैती र हत्याजस्ता अपराधमा संलग्न हुने सम्भावना बढ्छ। उनीहरूको प्राथमिकता जीवनयापन भन्दा पनि लागूऔषध प्राप्त गर्नमै केन्द्रित हुन्छ। तर, यौन अपराधमा लागूऔषध प्रयोगकर्ताहरूको संलग्नता कम हुन्छ, किनभने उनीहरूको यौन ऊर्जा र सक्रियता निकै कम हुने गर्दछ।

समाजमा यस्तो अन्धविश्वास छ कि लागूऔषध प्रयोग गर्नेहरू सबै प्रकारका अपराधमा संलग्न हुन्छन्, जसमा यौन अपराध पनि पर्छ। तर, यो गलत धारणा हो। र, समाजले वैज्ञानिक तथ्यहरूलाई स्वीकार्नुपर्ने बेला आएको छ। समाजका अधिकांश मानिसहरू बाल्यकालदेखि नै आफ्ना विश्वासमा जकडिएका हुन्छन् र तिनलाई चुनौती दिन चाहँदैनन्। यथास्थितिवादी प्रवृत्तिले गर्दा मानिसहरू परिवर्तनप्रति उदासीन हुने गर्छन्। तथापि, समाजमा व्याप्त यी गलत धारणाहरूलाई चिर्नका लागि हामीले बाध्यकारी रूपमा होइन, शिक्षाको माध्यमबाट वैज्ञानिक दृष्टिकोणलाई प्रोत्साहन गर्नुपर्छ।

नेपाली समाजमा वैज्ञानिक चेतनाको अभाव छ। लागूऔषध र मदिराजस्ता विषयमा वैज्ञानिक तथ्यहरूको सही जानकारीको अभावमा अन्धविश्वासले ठाउँ लिइरहेको छ। समाजमा कुन धारणा वैज्ञानिक सत्य हो र कुन धारणा अन्धविश्वास हो भनेर छुट्याउन सक्ने क्षमता विकास गराउन शिक्षाको महत्त्वपूर्ण भूमिका हुन्छ। यसका लागि हाम्रो शिक्षा प्रणालीले मात्र होइन, हरेक व्यक्ति, अभिभावक र समुदायले पहल गर्नुपर्छ। विद्यार्थीलाई सानैदेखि वैज्ञानिक सोच, तार्किक दृष्टिकोण र तथ्यमा आधारित निर्णय क्षमताको विकास गराउनुपर्छ। पाठ्यक्रममा वैज्ञानिक सोचलाई प्राथमिकता दिँदै, अन्धविश्वास र गलत धारणाहरू चिर्ने दृष्टिकोणलाई अघि बढाउनुपर्छ।

समाजमा व्याप्त हरेक गलत धारणा र अन्धविश्वासलाई चिर्न नसके पनि, ती मुद्दाहरूका सम्पूर्ण रहस्यहरू बालबालिकाहरूलाई बुझाउनु जरुरी छ। यो ज्ञानले उनीहरूलाई वैज्ञानिक दृष्टिकोणबाट सोच्न र समाजलाई परिस्कृत बनाउन मद्दत गर्नेछ। यो मात्र नभई, समाजको समग्र विकासका लागि सही जानकारी र वैज्ञानिक सोचलाई प्राथमिकता दिनु आजको आवश्यकता हो।

अन्त्यमा, लागूऔषध र मदिरासँग सम्बन्धित यस्ता गलत धारणाहरूलाई हटाउन र समाजमा वैज्ञानिक चेतना फैलाउन सबैले आफ्नो भूमिका निर्वाह गर्नुपर्छ। यदि हामीले हाम्रा जिम्मेवारीलाई चिन्न सकेनौं भने, समाजमा सुधारको गति सुस्त हुनेछ। यो कुरा बुझ्न जरुरी छ कि अन्धविश्वासको पर्दा हटाउने काम सहज हुँदैन तर यसका लागि सानो भए पनि शिक्षा र चेतनाको बीजारोपण अहिलेबाटै सुरु गर्नुपर्छ।