साहित्यकार डा. ईश्वर बरालले झण्डै पैँतीस वर्ष भारतको राजधानीमा प्राध्यापक भएर सेवा गर्नुभयो। सिरहाका यी विद्वान्को वास्तविक नाम हो, लीलानटेश्वर शर्मा बराल।
काठमाडौँको सिफलस्थित निवासमा उहाँले भन्नुभएको थियो–‘पृथ्वीनारायण शाहको विराट व्यक्तित्वबाट प्रभावित भएकाले मैले विद्यावारिधिको विषय उनैलाई बनाए। सन् १९६४ (२०२० सालतिर) लन्डन विश्वविद्यालयमा मैले ‘लाइफ एन्ड राइटिङ्स अफ पृथ्वीनारायण शाह’ शोधप्रबन्ध बुझाएँ। ठूलो सन्तोष मिल्यो।
योगी नरहरिनाथले काशीबाट २०११ सालमा प्रकाशित गर्नुभएको गोरखालीहरूको सैनिक इतिहास, जगदीशचन्द्र रेग्मीको ‘हिरोज एन्ड बिल्डर्स अफ नेपाल: ग्रेड किङ पृथ्वी आदि धेरै ग्रन्थमा इतिहासको अन्वेषण, उत्खनन र मूल्यांकन गरिएको पाइन्छ। ज्ञानी, सज्जन, शालीन, भद्र तथा सभ्यहरूका दृष्टिमा इतिहास प्रेरणाको स्रोत हो। मुर्खहरूका लागि ‘मुण्डमाला’ मात्रै हो।
कौटिल्य (चाणक्य) रचित ‘अर्थशास्त्र’ पुस्तकमा नेपाल राष्ट्रको उल्लेख छ। उत्तर भारतका प्रसिद्ध शासक समुद्रगुप्तले प्रयागमा राखेको शिलालेखमा नेपालको सिमाना दक्षिणमा गंगानदी, पूर्वमा कामरूप (हाल आसाम राज्य) र पश्चिममा कर्तृपुर (कमाउँ) सम्म रहेको उल्लेख छ। लिच्छविकालमै लुम्बिनी दर्शनका लागि आएका चीनका विद्वान् हुयेन साङको यात्रा वृत्तान्त र अर्का विद्वान् फाहियानले लेखेका ग्रन्थलगायत धेरै प्राचीन अभिलेखमा ‘नेपाल’ उल्लेख छ।
