नेपालमा प्रजातान्त्रिक विचारधारा र आन्दोलनको शुरुआत राणा शासनकालमा नै भएको हो । यसको विजारोपण १९९२ सालमा नेपाल प्रजा परिषद्को स्थापनासँगै भयो । स्थापनालगत्तै परिषद्का सदस्यहरूले सञ्चालन गरेको गोप्य अभियानले नेपाली समाजमा तरंग ल्यायो । टंकप्रसाद आचार्य, गंगालाल श्रेष्ठ, धर्मभक्त माथेमा, दशरथ चन्द, शुक्रराज शास्त्री लगायत १९–२० जनाले राणाकालीन काठमाडौं जस्तो ठाउँमा पर्चा छरेर जनतालाई सजग बनाए । त्यो विचारधारा विकासकै क्रममा १९९७ सालमा श्रेष्ठ, माथेमा, चन्दशास्त्रीले शहादत प्राप्त गरे ।
त्यसरी शुरु भएको प्रजातान्त्रिक विचारधारा ‘क्रू’ दमनका कारण सशक्त रूपमा अघि बढ्न भने सकेन । प्रजातान्त्रिक आन्दोलनका चार योद्धालाई मृत्युदण्ड दिएको घटनाले विदेशमा रहेका बीपी कोइराला लगायत केही नेपालीलाई निकै प्रभाव पार्यो । कोइरालाले हामी नेपालबाहिर रहेका नेपालीहरूले पनि अब संगठन खडा गरेर विदेशी शक्तिको पनि सहयोग लिँदै राणाविरुद्ध आन्दोलन गर्नुपर्छ भनेर एउटा आह्वान गरे । त्यसैको आधारमा भारतस्थित थुप्रै नेपाली बनारसमा जम्मा भएर २००३ कात्तिकमा अखिल भारतीय नेपाली राष्ट्रिय कांग्रेस स्थापना गरे । त्यसकै नेतृत्वमा बिस्तारै नेपालमा गोप्य राजनीतिक गतिविधिहरू हुन थाले ।
