मिथिला क्षेत्र सभ्यताको केन्द्र थियो। प्रत्येक घर सफा थिए। पाहुना, आदरणीय, अनुज, अग्रज सबैको आफ्नो स्थान थियो। साँझमा दीप प्रज्वलन गरेपछि पूजा, भजन, आरती हुन्थ्यो घर–घरमा। जनकपुरधाम मिथिलाको केन्द्र थियो। तिरहुतिया ब्राह्मणहरू मिश्र, झा आदि शिक्षक, पण्डित र मान्यजन कचहरि (पंचेती) प्रमुख हुन्थे। घरैपिच्छे नेता थिएनन्। मार्गदर्शन उही हुन्थे जसले धर्मशास्त्र, नीति र त्यसको सारांश बुझ्ने गर्थे। त्यो उज्यालो युग अर्कै थियो।
अधिवक्ता रामनारायण देव लेख्छन्– ‘मिथिला प्रदेश हिमालयको पादप्रदेशदेखि गंगा नदीसम्म, पूर्वमा कोसीदेखि पश्चिममा गण्डकी (नारायणी) सम्म विस्तीर्ण थियो।’ हिमालयको पादप्रदेशदेखि गंगातटसम्म फैलिएकाले यसलाई ‘मध्यदेश’ भनियो। अपभ्रंस भएर मधेश भयो। तसर्थ, सभ्यताको आदिम भूमिमा बस्ने मध्यदेशी (मधेशी) कुनै गाली होइन। पुरानो पुस्तालाई काठमाडौँ उपत्यका र मिथिलाको सुमधुर सम्बन्धको इतिहास सिकाउन जरुरी छ।
राजा प्रताप मल्लकी आमा मिथिलाकी राजकुमारी थिइन् भने प्रतापकी रानी कुचबिहारकी राजकुमारी। वाल्मीकि रामायणमा निमीका पुत्र ‘मिथि’ नामका राजाले स्थापना गरेको राज्य भएकाले मिथिला भनियो। जनक शब्दको अर्थ पिता भएकाले हरेक राजालाई जनताले ‘जनक’ भन्थे। राजा–प्रजा एउटै घरका अभिभावक र सन्तति थिए।
