चाहे स्वयम्भू-पुराणमा दहको रूपमा होस् वा गोपालराज वंशावलीमा पशुपतिको ज्योतिर्लिंग, संस्कृतसँग हातेमालो गर्दै नेपालको प्राचीनदेखि मध्यकालीन इतिहासलाई कुनै एक भाषाले साँचेर राखेको छ भने त्यो नेपाल भाषा नै हो।
२० औं शताब्दीयता राज्य-दमन खेपेको यस भाषामा उक्त समयअघि सिंगो काठमाडौं उपत्यकाको प्रशासन अडेको प्रशस्त प्रमाण भेटिन्छ। युनेस्कोले लोपोन्मुख भाषाको रूपमा सूचिकृत गरिसकेको नेपाल भाषा बोल्नेहरूको संख्या आज काठमाडौं उपत्यकामै चालीस प्रतिशतमुनि झरिसकेको बिडम्बना छ।
सूचना-प्रविधि विकाससँगै स्थानीय तहमा भाषिक संरक्षणप्रतिको जागरण जनमानसमा दिनानुदिन बढ्दो छ। काठमाडौं महानरपालिकाले समेत गएको महिनादेखि विद्यालयस्तरमा नेपाल भाषाको शिक्षा अनिवार्य गर्नुलाई एउटा महत्वपूर्ण कदम मान्नुपर्छ। तर चाहेको स्थान र समयमा भाषिक ज्ञान पाउन आधुनिक प्रविधिको उपयोग गर्नुको विकल्प छैन। सांस्कृतिक संरक्षणका ठूला चुनौतीको सामना गर्न विश्वमा उपलब्ध र प्रमाणित उपाय सदुपयोग गर्न हामी पछि पर्नु हुँदैन।
कुरा ५ डिसेम्बर, २०२० को हो। विश्व नेवा: संगठनका लागि आयरल्यान्डका दीपेश शाक्यको नेतृत्वमा विकसित अनलाइन नेपाल भाषा शब्दकोषको लोकार्पण काठमाडौंका मेयर विद्यासुन्दर शाक्यको हातबाट हुने कार्यक्रम थियो। अमेरिकाका सिजन श्रेष्ठको अध्यक्षतामा भएको उक्त गोष्ठीमा क्यानडा, नेपाल, बेल्जियम, बेलायत लगायत विभिन्न देशका प्रतिनिधिको सक्रिय सहभागिता थियो। यस अन्तर्क्रियामा निकै उत्सुकताका साथ सहभागी थिए गुगलका एक युवा इञ्जिनियर उज्जवल राजभण्डारी।
