कालीनदी लिम्पियाधुराबाट बग्ने ऐतिहासिक प्रमाण

नागरिक दैनिक

काठमाडाैं

सन् १९०७ मा दस्तावेज प्रकाशित हुँदासम्म आफ्ना नियन्त्रित वर्णनहरूद्वारा काली लिम्पियाधुरा अथवा लान्क्प्या लेकबाट निक्लने यथार्थलाई अंग्रेज सरकारले दबाएको झन्डै एक शताब्दी भइसकेको थियो। साथसाथ इस्ट इन्डिया कम्पनी सरकार र बेलायत सरकारद्वारा प्रकाशित कतिपय महत्वपूर्ण नक्साहरूमा लिम्पियाधुराबाटै काली निक्लने देखाइँदै आएको थियो।

सैद्धान्तिक भौतिक आधारमा अल्बर्ट आइन्स्टाइन सबैभन्दा उच्च वैज्ञानिक मानिन्छन्। त्यस्तै, भारतको अंग्रेज शासित अवधिको सर्भे अफ इन्डियाको दुई–चार महान सर्भेयर जनरलहरूको नाम लिँदा १९११ देखि १९०९ सम्म सो पदमा रहेका सर सिड्नी जेराल्ड ब्युरार्डको नाम आउँछ। सर ब्युरार्डको १०–१२ उपलब्धिको सूची बनाउँदा त्यसमा सन् १९०७ मा उनीद्वारा सह–आलेखित ‘अ स्केच अफ द जियोग्राफी एन्ड जियोलोजी अफ द हिमालय माउन्टेन्ज एन्ड टिबेट’ अथवा ‘हिमालय पर्वत र तिब्बतको भूगोल र भूगर्भको आलेख’ शीर्षकको दस्तावेज पनि पर्छ। दस्तावेजमा सय वर्षको अवधि (१८०७ देखि १९०७ सम्म) मा हिमालय र तिब्बतको ‘भूगोल र भूगर्भ’मा सर्भे अफ इन्डियाले गरेको अध्ययनसँगै खोजको विश्लेषण र मूल्यांकन छ।

दस्तावेजको भूमिकामा लेखिएको छ, ‘सन् १८०७ मा बंगालको सर्भेयर जनरलद्वारा एक सर्भे टोली गंगाको उद्गम स्थल पत्ता लगाउन पठाइयो। पूर्ण भौगोलिक उद्देश्यका लागि हिमालयमा पठाइएको यो पहिलो खोज यात्रा थियो। भौगोलिक र भूगर्भीयसम्बन्धी जानकारी निरन्तर संकलित भइरहेको एक सय वर्ष अहिले नाघेको छ। यो सय वर्षको अवधिमा हामी विस्तारमा एक यस्तो अवस्थामा पुगेका छौँ, जसमा अवर्गीकृत विस्तृत वर्णनको भूलभुलैयामा हाम्रो बाटो हराउने खतरा छ। त्यस कारण हाम्रो वर्तमान अवस्थाको समीक्षा पुनरावलोकन गर्ने, हाम्रो विविध पर्यवेक्षणलाई समायोजन गर्ने र हामीले कतिसम्म प्रगति गरेका छौँ, भविष्यमा अगाडि बढ्दा कुन दिशा अनुकूल देखिन्छ, ती हेर्नु वाञ्छनीय छ।

प्रकाशित मिति: : 2021-01-09 11:38:00

प्रतिकृया दिनुहोस्