दीपकराज जोशी
कुनै पनि राजनीतिक परिवेशमा शक्तिशाली राजनीतिक परिवारका सदस्यहरूलाई पद र राजनीति गर्ने अवसर दिइन्छ, त्यसलाई सामान्यतया राजनीतिक वंशवादको रूपमा चिनिन्छ ।
नेपालमा परिवारका त्यस्ता धेरै सदस्यले राजनीतिमा र सार्वजनिक पदमा विना योग्यता पनि राजनीतिक नियुक्ति पाइरहेका छन् । दक्षिण एसियाको राजनीतिमा वंशवादको प्रभुत्व नयाँ होइन ।
राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, मन्त्री, सांसदजस्ता पदहरूका साथै अरू शक्ति संरचना यिनै परिवारको वरिपरि घुमिरहेको पाइन्छ ।
भारतीय कांग्रेस पार्टीमा नेहरू-गान्धी वंश, पाकिस्तानमा भुट्टो , श्रीलंकामा बन्दरानाइके, म्यानमारमा सुकी, नेपालमा कोइराला परिवारले नै राजनीति चलाइरहेको देखिन्छ ।
नेपालको राजनीतिमा कुन हदसम्म राजवंश प्रवेश गरेको छ भनेर प्रायः सबै पार्टीहरूमा स्पष्ट देखिन्छ । अहिले आएर राजनीतिले व्यवसायको रूप लिएको छ । राजनीतिक परिवारका सन्तानहरू राजनीतिको क, ख, गसँग परिचित नभए पनि उनीहरू पार्टीको टिकट र ओहदालाई आफ्नो अधिकार मान्दछन् ।
केही सम्भ्रान्त परिवारको हातमा जब शक्ति हुन्छ, तब उनीहरूको नेतृत्वले उदार लोकतन्त्रको सार र अस्तित्वको उल्लङ्घन गर्दछ । वंशवादमा राजनीतिमा नेतृत्व गर्नेको योग्यताको प्रश्न गरिँदैन । उनीहरूका लागि वंश नै सबैभन्दा ठूलो योग्यता बन्छ । जब योग्यता नभएकाले नेतृत्व गर्छ, तब भ्रष्टाचार र खराब प्रशासनको जन्म हुन्छ ।
