माया श्रेष्ठ
विश्वभर महिला वैज्ञानिकको सङ्ख्या पुरुषको तुलनामा न्यून छ । नेपाल लगायत विश्वभर महिला वैज्ञानिकको संख्या १३ प्रतिशतभन्दा कम छ । बाल्यकालदेखि गणित र विज्ञान विषयमा रुची राख्ने छात्रालाई परिवार तथा विद्यालयमा निरुत्साहित पार्ने महिला वैज्ञानिकहरु बताउँछन् ।
‘छात्राहरुले गणित तथा विज्ञान विषय अध्ययन गर्न सक्छन र ?’ भन्ने समाजमा भ्रम फैलाइएको अनुसन्धाता दोभान राईको भनाइ छ । उनी कक्षा १२ सम्म पुग्नुभन्दा अगाडि नै वैज्ञानिक बन्ने अभिलासा लिएर अगाडि बढेकी थिइन् । जब उनी स्नातक तह अध्ययन गर्न थालिन्, त्यसक्रममा छात्राहरुलाई शिक्षक र छात्रको व्यवहारले निरुत्साहित बनाएको उनले अनुभव साझा गरिन् । आफूमा अध्ययन गर्न सक्ने आत्मविश्वास हुँदाहुँदै पनि चार वर्षसम्म कलेज अध्ययन गर्ने क्रममा बाहिरी वातावरणले मनमा निरासा पैंदां भएको राईले सुनाइन् । ‘मेहनत गरेर पढेर अरुभन्दा उत्कृष्ट नम्बर ल्यायौँ,’ राई भन्छिन्, ‘कक्षाभरिमा सबैभन्दा बढी अंङ्क ल्याउँदा स्याब्यासी पाउनुको साटो शिक्षकले नै उल्टै केटीहरुले त घोकेर नम्बर ल्याउँछन् भन्नुहुन्थ्यो ।’
