भियतनामको इतिहासमा अहिलेसम्मको सबैभन्दा ठुलो बैंक ठगी प्रकरणमा मृत्युदण्डको सजाय सुनाइएको छ। यस घटनालाई विश्वले अहिलेसम्म देखेको सबैभन्दा ठूलो बैंक ठगीमध्ये एक भनिएको छ।
भियतनामको साइगन कमर्सियल बैंकबाट ४४ बिलियन डलर ऋण लिएर नतिरेको आरोपमा ६७ वर्षीय ट्रुङ मी लानलाई बिहीबार अदालतले मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको बीबीसीले उल्लेख गरेको छ। लानले ११ वर्षको अवधिमा बैंकबाट ४४ बिलियन डलर ऋण लिएकी थिइन्, जसमा २७ बिलियन डलर कहिल्यै फिर्ता हुननसक्ने बताइएको छ।
यस प्रकरणमा २७ सयको बयान लिइएको र याे केसमा १० राज्य अभियोजक तथा करिब २०० वकिल संलग्न रहेको रिपोर्टमा उल्लेख छ। यस केसको प्रमाण १०४ बक्समा राखिएको छ, जसको वजन ६ टनभन्दा बढी रहेको बताइएको छ। ल्यानसँगै ८५ जनालाई मुद्धा चलाइएको थियो।
यस प्रकरणले भियतनामका दुई राष्ट्रपति र दुई उपप्रधानमन्त्रीहरूलाई राजीनामा दिन बाध्य पारेको र सयौँ अधिकारीहरूलाई जेल हालेको छ। यसै क्रममा पछिल्लो पटक देशकै धनी महिलामध्ये एक लान पनि सोही पङ्क्तिमा सामेल भएकी छन्।
लान चिनियाँ- भियतनामी परिवारकी हुन्। उनी भियतनामी अर्थतन्त्रको इन्जिन मानिने हो ची मिन्ह शहरकी हुन्, जसलाई दक्षिण भियतनामको कम्युनिस्ट विरोधी राजधानीको रूपमा समेत चिनिन्छ। उनले आफ्नी आमासँग कस्मेटिक्स बेच्ने बजार स्टल विक्रेताको रूपमा क्यारियर सुरु गरेकी थिइन्, तर कम्युनिष्ट पार्टीले १९८६ मा डोई मोई भनेर चिनिने आर्थिक सुधारको अवधिमा सुरू गरेपछि जग्गा र सम्पत्ति किन्न थालेकी थिइन्।
यद्यपि भियतनाम देश बाहिर यसको द्रुत-बढ्दो उत्पादन क्षेत्रको लागि चिनिन्छ, चीनको लागि वैकल्पिक आपूर्ति श्रृंखलाको रूपमा, धेरै धनी भियतनामीहरूले आफ्नो पैसा विकास र सम्पत्तिमा लगाए। सबै जग्गा आधिकारिक रूपमा राज्यको स्वामित्वमा छ। यसमा पहुँच पाउनु प्रायः राज्यका अधिकारीहरूसँगको व्यक्तिगत सम्बन्धमा निर्भर हुन्छ। २०११ सम्म लान हो ची मिन्ह शहरमा एक प्रसिद्ध व्यापारिक व्यक्तित्व थिइन्। तिनलाई तीनवटा साना, नगद-बन्दी भएका बैंकहरूलाई ठूलो संस्थामा मर्जर गर्ने अनुमति दिइएको थियो।
भियतनामी कानुनले कुनै पनि व्यक्तिलाई कुनै पनि बैंकमा ५ प्रतिशतभन्दा बढी शेयर राख्न निषेध गरेकाे छ। तर लानले सयौँ शेल कम्पनीहरू र उनको प्रोक्सीको रूपमा काम गर्ने व्यक्तिहरूमार्फत साईगन कमर्शियल बैंकको ९० प्रतिशतभन्दा बढी स्वामित्व आफूसँग राखेकी थिइन्।
उनीहरूले त्यो शक्ति प्रयोग गरेर आफ्नै मानिसहरूलाई प्रबन्धकको रूपमा नियुक्त गरेको र त्यसपछि उनीहरूलाई आफूले नियन्त्रण गरेको शेल कम्पनीहरूको नेटवर्कमा सयौं ऋण स्वीकृत गर्न आदेश दिएको आरोप लगाएका थिए। त्यस्तै उनले लिइएको रकम बैंक सम्पूर्ण ऋणको ९३ प्रतिशतभन्दा बढी रहेको बताइएको छ।
अभियोजकहरूका अनुसार, फेब्रुअरी २०१९ देखि तीन वर्षको अवधिमा, उनले आफ्नो ड्राइभरलाई करिब ४ बिलियन डलरभन्दा बढी नगद निकाल्न र आफ्नो ढुकुटीमा राख्न आदेश दिएको पाइएको थियो। यति धेरै नगद, भियतनामको सबैभन्दा ठूलो मूल्यको बैंक नोटमा भए पनि दुई टन तौल हुने बताइन्छ।
उनीमाथि यस विषयको अनुसन्धान गर्ने केन्द्रीय बैंकका इन्स्पेक्टरलाई ५० लाख डलर घुस दिएको समेत आरोप रहेको छ। अदालतको फैसला आएपछि पनि अहिले भियतनाममा उनी कसरी यति लामो समयसम्म कथित ठगीलाई निरन्तरता दिन सक्षम भइन् भन्ने प्रश्न पनि उठिरहेको छ।
