काठमाडौं उपत्यका मठमन्दिर, शक्तिपीठ र किंवदन्तीले जीवन्त सहरका रूपमा चिनिन्छ । नेपाल मण्डल (काठमाडौं उपत्यका)को उत्पत्तिबारे धार्मिक र सांस्कृतिक मिथकहरू अति नै लोकप्रिय मानिन्छन् ।
यस्तै, काठमाडौंस्थित टेकुमा रहेको ‘पचली भैरव’को पनि आफ्नै विशेष महत्व र सांस्कृतिक मिथक छ । पचली भैरव सबै भैरवहरूको प्रमुख मानिन्छ । किंवदन्तीअनुसार पञ्चलिंगेश्वरको अपभ्रंश भएर पचली भएको हो ।
भगवान पचली भैरवको वास्तविक नाम पचली भैरव थिएन । पचली भैरव को थिए ? कसरी पचली भैरव बन्न पुगे ? आज हामी टेकुस्थित पचली भैरवको उत्पत्तिको कथा सुनाउँदै छौँ, त्यो पनि नाट्य रूपान्तरणमार्फत ।
वियोगान्त प्रेमकथाले सिद्ध भएका पचली भैरव
परापूर्वकालमा किराँतमा एक राजा थिए । यलम्वर नामका ती किराँती राजा तान्त्रिक योग र तन्त्रमन्त्रले सिपालु थिए । राजा यलम्वर हरेकदिन भेष परिवर्तन गरेर पाँच प्रकारका ऊर्जाको लिङ्ग उत्पत्ति भएको वाग्मती र विष्णुमतीको दोभानमा पवित्र तीर्थस्थल पञ्चलिंगेश्वरमा गएर ध्यानमा बस्ने गर्थे । शान्त अनि प्राकृतिक सुन्दर पञ्चलिंगेश्वरमा ध्यानमग्न यलम्वरलाई एकदिन नेवा सुन्दरी रुकमणी अर्थात् नैअजिमाले देख्छिन् ।
