दमननाथ ढुङ्गाना बहुदलीय प्रजातन्त्रसहितको संसदीय व्यवस्थाका पहिलो सभामुख हुन् । नेपाली काँग्रेसका तर्फबाट २०४८ मा भएको आम निर्वाचनमा तत्कालीन काठमाडौँ क्षेत्र नं २ बाट प्रतिनिधि सभामा निर्वाचित भएर उनी प्रतिनिधि सभाको सभामुख बनेका थिए ।
संसदीय व्यवस्था कार्यान्वयनमा तत्कालीन सभामुख ढुङ्गानाले खेलेको भूमिका अहिले पनि चर्चा हुने गरेको छ । २०५१ को संसदीय चुनावमा भने ढुङ्गाना काठमाडौँ २ मा एमालेकी विद्या भण्डारीसँग पराजित भए । अनि उनी नेपाली काँग्रेसको राजनीतिबाट टाढिए ।
वरिष्ठ अधिवक्ता समेत रहेका ढुङ्गानाले त्यसपछि नागरिक अगुवा तथा अधिकारकर्मीको परिचय बनाए । त्यो बीचमा ढुङ्गानाले सरकार र द्वन्द्वरत माओवादीबीचको पहिलो वार्तामा महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरे । माओवादीलाई शान्ति प्रक्रियामा ल्याउन ढुङ्गानाले समन्वयकारी भूमिकामा आफूलाई खरो उतारेका थिए ।
०६२/६३ को दोस्रो जनआन्दोलनमा पनि उनी नागरिक अगुवाका रूपमा अग्रमोर्चामा थिए । नेपाली काँग्रेसको राजनीतिमा सक्रिय भूमिकामा नरहेका ढुङ्गानालाई गत आम निर्वाचनमा काँग्रेसले सम्झियो । उनी भक्तपुर २ नं क्षेत्रमा प्रतिनिधि सभा उम्मेदवार बने । तर उनी एमालेका युवा नेता महेश बस्नेतसँग पराजित भए । यतिबेला ८० वर्षीय ढुङ्गाना राष्ट्रिय राजनीतिको भूमिकामा नभए पनि उनको विचार र उपस्थितिको ओज घटेको छैन । हामीले उनै ढुङ्गानाका जीवनका विभिन्न पाटाबारे रातोपाटीको ‘मेरो जीवन’ स्तम्भमा प्रस्तुत गरेका छौँ, उनकै शब्दमा ।
