कनकमणि दीक्षित
पाटन शहरको एउटा घरको भित्ता। तल्लो भागमा नदीबाट ल्याएका चेप्टा र चिप्ला ढुंगा, त्यसमाथि इँटामा ठडिएको घर।
इँटा जोगाउन यसरी नदीका ढुंगा राखेर पर्खाल बनाएको होइन। पुरानो कारिगरी र घर बनाउने कलात्मक शैली हो यो। यसमा मेहनत पनि उतिक्कै लाग्छ।
पुरानो घरमा चिटिक्क परेका आँखीझ्याल हुन्छन्। सामान्य किसानका घरमा पनि। आँखीझ्याल मल्लकालदेखि प्रचलित कला हो। तर, त्यही घरछेउमा गगनचुम्बी घर ठडिएका छन्। कलात्मक शैली छैन। सिमेन्ट, कंक्रिट र छडले बनेका छन्। झ्यालमा पनि फलाम राखिएको छ। काठ भेट्न मुस्किल हुन्छ। यी ठूला घरले पुराना कलात्मक घरलाई छायाँमा पारेका छन्।
आधुनिकताको अव्यवस्थाले कलात्मक शैली कसरी हराएको छ भन्ने अर्को उदाहरण हो, ललितपुरको पाटनढोकास्थित बिजुलीका खम्बा। यहाँ दुई खालका खम्बा सँगसँगै छन्। एउटा पुरानो हो। यसमा प्वाल छन्। तलदेखि माथिसम्म सानो हुँदै गएका प्वाल। यो अझै पनि बलियो छ। आधा शताब्दीअघि काठमाडौंभरिका बिजुलीका खम्बामा यस्तै कला हुन्थ्यो।
