काठमाडौं। भाइटीका लगाउने चलन परापूर्वकालमा मृत्युका राजा यमराजलाई उनकी बहिनी यमुनाले टिका लगाएपछि सुरु भएको मानिन्छ।
यमराज यमलोकमा बस्ने र बहिनी यमुना पृथ्वी लोकमा बस्ने गरेको विश्वास गरिन्छ। यमपञ्चकको समयमा यमुनाले दाइलाई भेट्न बोलाएको र भाइटीकाको दिन दाइलाई टिका लगाएर पूजा गरी उपहार दिएको पौराणिक कथामा उल्लेख छ। साथै, दाइ यमराजले पनि बहिनी यमुनालाई टिका लगाएर उपहार तथा आशिर्वाद दिएको पौराणिक कथन छ।
यमपञ्चकमा पाँच दिन पर्ने गर्दछ। पहिलो दिन काग तिहार, दोस्रो दिन कुकुर तिहार, तेस्रो दिन गाई तिहार तथा लक्ष्मी पूजा गरिन्छ। त्यस्तै चौथो दिन गोवद्र्धन, गोरु एवं म्ह पूजा र पाँचौं दिन भाइटीका पर्ने गर्छ।
तिहारको तयारीमा दिदीबहिनी भाइटीकाको केही दिन अगाडिबाटै लाग्ने गर्छन्। त्यतिमात्र नभई धार्मिक शास्त्रमा पनि भाइटीकाको दिन कुनै परिकार बनाउने तथा माला उन्न नहुने उल्लेख छ। सोही कारण दाजुभाइलाई दिने उपहार र माला अघिल्लो दिनमै तयार गर्ने गरिन्छ।
