हिन्दूहरूको महान पर्व दशैंं नेपालमा मात्र नभएर नेपाल बाहिरका देशमा पनि मनाउन थालिएको छ।
हिन्दु धर्मालम्बीहरूले आश्विन महिनाको शुक्ल प्रतिपदाका दिनदेखि नवमी सम्म विभिन्न शक्तिपीठको आराधना गरी दशौँ दिन मान्यजनबाट टिका तथा आर्शिबाद ग्रहण गर्छन्।
आश्विन शुक्ल प्रतिपदामा घटस्थापनाको दिन जमरा राखी नवमीसम्म हरेक दिन विभिन्न देवीहरूको पूजा गरिन्छ। प्रतिपदा देखि क्रमशः शैलपुत्री, ब्रह्मचारिणी, चन्द्रघन्टा, कुष्माण्डा, स्कन्दमाता, कात्यायनी, कालरात्री, महागौरी, सिद्धिदात्री गरी नवदुर्गाको पूजा गरिन्छ।
नवरात्रीभर सप्तशती (चण्डी) पाठ गरी नव दुर्गा, महाकाली, महालक्ष्मी र महासरस्वोतिको विशेष पूजाआजा गरिन्छ। हिन्दुहरूको बाहुल्यता भएका समुदायले नवरात्रीसम्म विभिन्न शक्ति पीठमा पुजा गर्छन्।
छिमेकी मुलुक भारतका विभिन्न राज्यमा पनि दशैं मनाइन्छ। भारतमा विशेषगरि नवदुर्गाको पुजा गरिन्छ। सिक्किम, दार्जलिङलगायतका नेपालभाषीको बाहुल्यता रहेको क्षेत्रमा टिका लगाइन्छ।
पश्चिम बंगालमा दशैंं नव दुर्गा पूजाको आरधना गरेर मनाइन्छ। बंगालमा षष्ठीदेखि पाँच दिनसम्म यो पर्व मनाइन्छ। सप्तमी, अष्टमी एवं नवमीका दिन दुर्गाको पूजा हुन्छ।
आंध्र प्रदेश, तमिलनाडु र कर्नाटकमा दश दिनसम्म दशैं मनाइन्छ। लक्ष्मी, सरस्वती र दुर्गाको पूजा गरिन्छ। पहिला तीन धन र समृद्धिकी देवी दिन लक्ष्मीको आरधना गरिन्छ भने दोस्रो तीन दिन विद्याकी देवी सरस्वतीको पुजा गरिन्छ र अन्तिम दिन शक्तिकी देवी दुर्गाको पुजा गरिन्छ।
गुजरातमा दशैंको अवसरमा गरबा नृत्य गरिन्छ। गरबा नृत्य यस पर्वको महत्त्वपूर्ण अङ्ग हो। पुरूष एवं महिलाहरू दुइवटा साना–साना रंगाएका लौरा लिएर संगीतको लयमा आपसमा बजाउँदै घूमेर नृत्य गर्दछन्।
त्यस्तै, महाराष्ट्रमा पनि देवीको पुजा आराधना गरेर मनाइन्छ।
कश्मीरका अल्पसंख्यक हिन्दूले नवरात्रि मनाउँछन्। परिवारका सबै वयस्क नौ दिनसम्म पानी खाएर उपवास बस्छन्। नौ भक्तजनरू नवरात्रीभर माता भवानीको दर्शन गर्न जान्छन्। नवरात्रीमा तालको बीचमा रहेको एउटा माता भवानीको मन्दिरमा दर्शन गर्न जानेको भीड उल्लेख्य देखिन्छ।
भारतबाहेक बंगलादेश, बर्मा, भुटान, श्रीलंका, थाइल्यान्ड र इन्डोनेसियामा पनि दशैंं मनाइन्छ। मनाउने शैलीे केही फरक भए पनि अधिकांशले नवदुर्गाको पुजा आरधना गर्छन्।
करिब १ लाख नेपालभाषी रहेको बर्मामा पनि दशैं मनाइन्छ। नेपालभाषीको बाहुल्यता रहेको पूर्वराजधानी सहर यांगुन, मन्डला पिन यु एलवीन, मोगोक, तमु, कलामयो, ताउनगीमा दशैंं मनाइन्छ।
बर्मापछि बंगलादेशमा पनि दशैंं मनाइन्छ। १६ करोड जनसंख्या भएको बंगलादेशमा १४ प्रतिशत हिन्दु धर्मालम्बी छन्। त्यहाँ भएका हिन्दु धर्मालम्बीले नवदुर्गाको पुजा आरधना गर्छन्। बंगलादेश बस्ने नेपालीबाहेक अन्यले भने टिका लगाउँदैनन्।
त्यस्तै, बौद्ध धर्मालम्बीहरूको बाहुल्यता रहेको श्रीलंकामा पनि हिन्दुहरूले दशैंं मनाउँछन्।
