वसन्त महर्जन
नेवार समुदायले साउन कृष्णपक्ष चतुर्दशीका दिन मनाउने महत्त्वपूर्ण सांस्कृतिक पर्व ‘गथांमुगः’लाई पात्रोमा ‘घण्टाकर्ण’ भनेर उल्लेख गरेको पाइन्छ। गथांमुगः शब्द नै प्रयोग गरिँदा पनि कोष्ठकमा ‘घण्टाकर्ण’ शब्द राखिएको हुन्छ।
यसले गथांमुगः र घण्टाकर्ण एउटै वा पर्यायवाचीको रूपमा बुझ्ने र बुझाउने गरिएको छ। तर, इतिहास र संस्कृतिको पृष्ठमूमिमा अध्ययन गर्दा गथांमुगः र घण्टाकर्ण बेग्लाबेग्लै विषय वा प्रसंग हुन्। यसलाई एउटैमा गाभेर प्राचीन संस्कृतिलाई बेग्लै धारमा लान खोजेको देखिन्छ।
सामान्यतः गथांमुगःको अनुवाद घण्टाकर्ण रहेको बुझाइ पाइन्छ। यसरी अनुवाद गर्नेहरूका अनुसार ‘गं’ शब्दले घण्ट बुझाउँछ। तर, गथांमुगःमा ‘गं’ शब्द छैन। यस्तै, ‘कर्ण’ शब्द बुझाउने कुनै संकेत गथांमुगःमा पाइँदैन।
स्थानीय बोलीचालीमा शब्द उच्चारणमा केही भेद भए पनि काठमाडौं उपत्यका र बाहिरका नेवारले स्पष्ट रूपमा गथांमुगः नै उच्चारण गर्छन्। गथांमुगःको ठाउँमा ‘गठेमंगल’ शब्द गैरनेवारले प्रयोग गर्ने अपभ्रंश रूप हो।
