रमेश कुमार
गत साउनयता कात्तिकसम्म चार महीनामा देशमा रु.१३ अर्ब ५८ करोडको धान–चामल आयात भयो। नेपालीको भान्छामा भातको माग बढेसँगै हरेक वर्ष विदेशबाट धान–चामलको आयात बढ्दो छ। गत आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा विदेशबाट रु. ३३ अर्ब ६५ करोडको चामल भित्रियो।
खाने मुखको संख्या बढेसँगै नेपालीको क्यालोरीको मुख्य स्रोत चामलको माग बढिरहेको बुझ्न कठिन छैन। ६० वर्षअघि नेपालमा धानको उत्पादकत्व जति थियो, अहिले मुश्किलले दोब्बर मात्र भएको छ। जबकि, यसबीचमा जनसंख्याको वृद्धि तीन गुणाले बढिसकेको छ।
संयुक्त राष्ट्रसंघीय खाद्य तथा कृषि संगठनको तथ्यांक अनुसार, वि.सं. २०१८ मा नेपालमा एक हेक्टर खेतमा १.९ मेट्रिक टन धान फल्थ्यो। ६० वर्षपछि अहिले त्यो करीब दोब्बर भएको छ। गत वर्ष धानको उत्पादकत्व प्रतिहेक्टर करीब ३.८ मेट्रिक टन पुगेको छ। ६० वर्षअघिको तुलनामा खाने मुख भने तेब्बर बढिसकेका छन्। २०१८ सालमा ९४ लाख हाराहारीमा रहेको जनसंख्या अहिले ३ करोड नाघिसकेको केन्द्रीय तथ्यांक विभागको अनुमान छ। यसले, देशमा जनसंख्या वृद्धिको अनुपातमा धानको उत्पादन नबढेको र बढिरहेको चामलको माग थेग्न आयातमा भर परिरहनुपरेको तथ्य देखाउँछ।
