मनसुन सक्रिय भएसँगै मुलुकभर पटकपटक भारी वर्षा हुँदा अधिकांश राजमार्गमा यसपालि अत्यधिक पहिरो खसेको छ। भारी वर्षापछि खसेको पहिरोले पूर्वपश्चिम राजमार्ग, सिद्धार्थ राजमार्ग, पृथ्वी राजमार्ग होस् या त्रिभुवन राजमार्ग धेरै स्थानमा पहिरो खसेको छ। यसपालि नागढुङ्गादेखि मुग्लिनसम्म भने अत्यधिक पहिरो छ। राजमार्गको भित्ता पहिरोले छियाछिया पारेको छ। सयौँ ठाउँमा पहिरो गएको छ।

धादिङको जवाङ खोला नजिक त्रिशुली नदीको कटानले झण्डै १० मिटर जति सडक बगेको छ। त्यहाँ अहिले एकतर्फी मात्रै सडक सञ्चालनमा छ। त्यसको नजिकै घुमाउनेमा पनि तल्लो तहबाट नदीले कटान गरिरहेको छ भने माथिल्लो क्षेत्रबाट आएको भेल पहिरोले सडकमा ठूलो क्षति गरेको छ। धेरैजसो स्थानमा ढल पुरिएकाले सडकमा भेलबाढी बगिरहेको छ।

कतिपय स्थानमा भने पहिरो खस्न ठिक्क परेको छ। कतिपय स्थानमा पहिरो खसेर जोखिम अवस्थामा रहेकाले सानो पानी पर्दा थुप्रिएको माटो बगेर सडक ठप्प पार्ने अवस्थामा देखिन्छ। सवारी चालक कृष्ण परियार भगवान् भरोसामा सवारी सञ्चालन गरिरहेको बताउँछन्। यसपालि मलेखुको पछिल्लो डेउडीमा समेत पहिरो खसेको छ। सडकको तल्लो तह पहिरोले कटान गर्दा सडक एकतर्फी छ। कुरिनटारको बारवाङ खोलाको सतह गेगरले भरिएकाले राजमार्गको पुल नै जोखिममा छ।

केही हप्ताअघिको बाढीका कारण धादिङ र चितवनको सिमानामा रहेको मौवाखोला पुल छेउको सडक बगाएको थियो। अस्थायीरूपमा जालीसहितको पर्खाल लगाएर सडक सञ्चालन गरिए पनि जोखिम भने कायमै छ।

‘वर्षा भयो भने झुण्डिएका पहिरोले थिच्ला भन्ने डर छ, बढी घाम लाग्दा माथि खस्न लागेका ढुङ्गाले हान्ला भन्ने डर छ, डराइडराइ सवारी चलाउनुपरेको छ,’ ट्रक चालक परियारले दुःखेसो पोखे।

सडकमा यत्रतत्र खसेको पहिरो र थुप्रिएको गेगर नहटाउँदा थप जोखिम छ। धादिङको फुर्केखोलामा भने यसपालि सडकमै बाढी कुदेकाले माटो, बालुवा र गेगरले भरिएको देख्न सकिन्छ। वर्षा भएको केही दिन बितिसक्दा यहाँको पहिरोले ल्याएको बाक्लो गेगर हटाइएको छैन। राजमार्गभरि लहरै पहिरो खसेर यात्रु र सवारी चालकहरु त्रासमा यात्रा गर्न बाध्य छन्।

सानो वर्षा हुँदा नै ठूलो खतरा छ। पहिरो खसेर सडकमा थुप्रिएको ढिस्को फ्याँक्न सकिएको छैन। कतै ठूलो ढुङ्गा खसेर सडकमा बज्रिएको छ। कतै सडक एकतर्फ सञ्चालनमा रहेको छ भने कतै खोल्सा नै सडकमा बगिरहेको छ। सडकभन्दा तल्लो भागमा नदीले कटान पनि गरेको छ।

यसपालि पृथ्वी राजमार्गको धादिङ खण्डमा भने सयौँ पहिरो खसेका छन्। कतिपय भित्तो खसेको छ, कतिपय स्थानमा खोल्साले खोलेर बगाएको छ भने धेरैजसो भेल पहिरो सडक नै बगाउने गरी खसेको छ। ठाउँठाउँमा पहिरो पन्छाउने क्रम जारी रहे पनि न्यून मजदुरले काम गरिरहेकाले सडकको यात्रा ठूलो जोखिममा रहेको छ।

चितवनको कुरिनटारस्थित केवुलकारको तल्लो स्टेशन नजिक भने माथि खोस्रिएको ठाउँबाट भत्किएर ठुलो पहिरो खसेकाले त्यहाँको सडक जोखिमपूर्ण बनेको छ। अझै पनि पानी पर्दा यहाँ भने सडक ठप्प हुने देखिन्छ। भूगर्भविद् शिव बाँस्तोला पानी पर्‍यो भने पहिलेका पहिरो खसेको ठाउँ पनि सक्रिय हुने भएकाले सावधानी अपनाउनुपर्ने बताउँछन्।

राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत अनिल पोखरेल यसपालि औसतभन्दा बढी पानी परिसकेकाले सामान्य वर्षाको बेलामा समेत लामो यात्रा नगर्दा नै राम्रो हुने सुझाव दिन्छन्।

‘मनसुन सक्रिय रहेकाले थोरै पानी पर्दा पनि धेरै खतरा हुन्छ’, पोखरेलले भने, ‘यो बेलामा आफ्नो घर वरिपरि पनि सुरक्षित हुने गरी सावधानी अपनाउन र यात्रा गर्दा पनि विशेष ध्यान दिनुपर्छ।’

यसपालि भेल पहिरोले मुलुकमा ठुलो जनधनको क्षति पुर्‍याएको छ। भौतिक सम्पत्ति मात्रै होइन पहिरोले मानवीय क्षतिसमेत धेरै भएको छ। प्राधिकरणका अनुसार जेठ ३० पछि (मनसुन सक्रिय भएपछि) डेढ महिनाको अवधिमा मुलुकभर पहिरोले मात्रै १६३ जनाको ज्यान गइसकेको छ। पैँतालीस जना अझै हराइरहेका छन्। खोजी जारी रहेको जनाइएको छ।

मुग्लिन-नारायणगढ सडकमा कम क्षति

यसपालि नारायणगढ-मुग्लिन सडकखण्डमा भने विगत वर्षको तुलनामा कम पहिरो खसेको छ। मुग्लिनको सीमित क्षेत्रमा केही ठूलो पहिरो खसेको छ भने अधिकांश क्षेत्रमा पहिरो अडिएको देखिन्छ।

कतिपय स्थानमा रक नेटिङका कारणले पनि पहिरो अडिएको पाइएको छ। कतिपय स्थानमा भने रुख विरुवा पलाउन थालिसकेको छ। यद्यपि, चार किलो, जलविरेलगायत केही स्थानमा भने यसपालि पनि ठूलाठूला पहिरो खसेर पटकपटक सडक अवरुद्ध बन्यो। जलविरेको पहिरो भने अझै राम्ररी हटिसकेको छैन। त्यहाँ सामान्य पानी पर्दा नै पानी जमेर ठुलो जोखिम हुने गरेको छ।

चार किलोमा पटकपटक पहिरो खसेकाले यो वर्ष पनि बेलाबेलामा दुईतीन दिनसम्मै सवारी जाम हुँदा यात्रुलाई सास्ती भएको थियो। सत्र किलोलगायत दुई स्थानमा दुई वर्षअघि भत्किएको सडक अझै नबन्दा सडक एकतर्फी नै छ। टोपेखोला, घुमाउनेलगायत धेरै स्थानमा भने यसपालि पहिरो अडिएको देखिन्छ तर जोखिम भने कायमै छ। कतिपय स्थानमा माथिबाट पहिरो र ढुङ्गा खस्ने अवस्था समेत देखिएको छ।

मनसुन कमजोर बन्दै

पछिल्लो केही दिनदेखि भने मनसुन कमजोर बन्दै गएको छ। अहिले लगातारको झरी हुने सम्भावना भने कम रहेको मौसमविद् राजु प्रधानाङ्गले बताए। उनका अनुसार लामो भारी वर्षा भने देखिँदैन।

केही ठाउँमा मात्रै हल्कादेखि मध्यम पानी पर्छ तर जोखिम भने कायमै छ। मौसमविज्ञान विभागका अनुसार आगामी दिन प्रदेश १, वाग्मती, गण्डकी, प्रदेश ५ र सुदूरपश्चिमको एकदुई ठाउँमा भारी वर्षा हुने अनुमान छ।