जुम्ला भन्नेबित्तिकै आममानिसले पहिला सम्झिने भनेकै स्याउ हो। अहिले जुम्लामा उत्पादित मार्सी चामलको पनि लोकप्रियता बढिरहेको छ। तर, जुम्ली स्याउको चर्चा नेपाली फलफूल बजारमा निकै हुने गर्छ। निकै मीठो र स्वादिलो हुने भएकाले जुम्ली स्याउप्रति उपभोक्ताको स्वाभाविक आकर्षण देखिन्छ।
यस सिजनको जुम्लामा उत्पादन भएको अर्गानिक स्याउ नेपालका विभिन्न बजारमा पठाउन सुरु भएको छ। भदौको पहिलो साताबाट जिल्लाबाहिर स्याउ निर्यात गर्न सुरु भएको हो।
स्याउ पाकेर खान लायकको भएपछि औपचारिक रूपमा बजारमा बिक्रीका लागि निर्यात सुरु भएको कृषि विकास कार्यालय जुम्लाले जनाएको छ।कृषि विकास कार्यालय जुम्लाले सूचना जारी गर्दै स्याउ बोटबाट टिप्नका लागि तयार भए पनि निर्यातका लागि भदौको पहिलो सातादेखि खुला गरेको जनाएको हो।
स्याउ उत्पादनका लागि सहयोग गर्ने निकायका बीचमा गुणस्तरीय स्याउ बजारमा पठाउनका लागि भदौ पहिलो सातासम्म स्याउ बिक्रीका लागि सिफारिस नदिने निर्णय गरिएको थियो। कृषि फर्म संचालन गरेका तथा स्याउ बगैँचा भएका किसानहरूले आफ्नो स्याउ बिक्रीका लागि सम्बन्धित स्थानीय तहबाट सिफारिस लिनुपर्ने प्रावधान छ। जुम्ली स्याउको पहिचान बचाउनका लागि जुम्ली स्याउको लोगो टाँसिएको कार्टुन व्यापारीलाई उपलब्ध गराइएको छ।
स्याउ निर्यातका लागि खुला गरिएपछि जुम्ला जिल्लाबाट मात्र नेपालका विभिन्न जिल्लाहरूमा बिक्रीका लागि २ हजार टनभन्दा बढी स्याउ निर्यात भइसकेको कृषि विकास कार्यालयका प्रमुख बालकराम देवकोटाले बताए। उनले भने, 'जुम्लाबाट ए ग्रेड र बी ग्रेडको स्याउ बाहिर निर्यात गरिएको छ। बाँकी सी ग्रेडको स्याउ जुम्लाका स्याउ प्रशोधन केन्द्रमा बिक्रीका लागि दिइने गरिएको छ।'
३१ हजार ८ सय अनुदानका कार्टुन वितरण
जुम्लामा उत्पादन भएको अर्गानिक स्याउ विभिन्न बजारमा पठाउनका लागि यस वर्ष ३१ हजार ८ सयवटा कार्टुन वितरण गरिएको छ। स्याउ सुपरजोन कार्यालय जुम्लाले १० हजार ८ सय र कृषि विकास कार्यालय जुम्लाले २१ हजार वटा कार्टुन वितरण गरेको हो। जुम्लामा उत्पादित स्याउ जिल्लाबाहिर निर्यात गर्न सहज होस् भन्नका लागि ५० प्रतिशत अनुदानमा किसानलाई कार्टुन उपलब्ध गराउन थालिएको हो। उद्यमी, कृषि फार्म, सहकारी कृषक समूह गरेर ६ सय १५ वटा स्याउ सुपोरजोन कार्यालयमा सूचीकृत भएका छन्।
तातोपनी, गुठीचौर, सिँजा र पातारासीका स्याउ व्यापारीलाई अनुदानका कार्टुन दिइएको छ। जुम्लाका स्याउ किसान सरोज शाहीले ५० प्रतिशत अनुदानमा दिइने कार्टुनले कृषकको आर्थिक भार कम भएको बताए। उनले भने, 'यसले गर्दा जुम्ली स्याउको पहिचान पनि जोगाएको छ।'
जुम्लामा १५ हजार बगैँचा
जुम्लामा मात्र १५ हजार स्याउ बगैँचा स्थापना भएको तथ्यांक छ। जिल्लाका कुल १८ हजार घरधुरीमध्ये करिब १५ हजार घरमा स्याउ बगैँचा स्थापना भएको कृषि विकास कार्यालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ। यहाँ ३ हजार ८ सय हेक्टर जमिनमा स्याउ खेती भइरहेको छ।
यस वर्ष स्याउ खेतीबाट १६ करोड रुपैयाँ बराबर आम्दानी हुने अपेक्षा गरिएको छ। गत वर्ष झण्डै १२ करोड रुपैयाँ बराबरको स्याउ बिक्री वितरण भएको तथ्यांक छ।
