गोपीनाथ मैनाली

आधुनिक लोकतन्त्रको अभ्यास भएको दुई शताब्दी नाघिसक्दा पनि यसलाई व्यावहारिक रूपमा सर्वसाधारणको दैनिकीलाई सम्बोधन गर्नेगरी कसरी घरदैलोमा पुर्‍याउने, लोकतन्त्रलाई कसरी जीवन पद्धति बनाउने र मानवीय मूल्य एवं सामाजिक न्यायलाई कसरी संस्थागत गर्ने भन्ने विषयमा शासकीय प्रणालीहरू प्रस्ट छैनन् । लोकतन्त्रलाई प्राविधिकबाट कार्यमूलक बनाउन नीति नेतृत्व गर्ने राजनीति र प्रणाली धान्ने प्रशासन अल्मलिएका छन् । 

सार्वजनिक प्रशासन राज्य सञ्चालनको निर्विकल्प संयन्त्र, विधि र प्रक्रिया हो तर यो निकै आलोचित छ । राजनीतिक प्रणालीमार्फत राज्यप्रक्रियामा जनप्रतिनिधित्व हुने जनभावनालाई राज्यइच्छामा बदल्न र राज्यइच्छाका रूप लिइसकेपछि त्यसलाई कार्यरूप दिन सार्वजनिक प्रशासनको क्रियाशीलता कमजोर छ ।

यो व्यवस्थित अनुशासन र स्वायत्त संयन्त्र भएर पनि राजनीतिक प्रणालीबाट निरपेक्ष रहन सक्दैन । राजनीतिसँगै रहेर व्यावसायिक स्वयात्ततामा रहनु यसको चरित्र र चुनौती दुवै हो । 

लोकतन्त्रको सामान्य अर्थ सर्वसाधारणलाई सार्वभौम मान्ने प्रणाली हो । सार्वजनिक प्रशासन लोकतान्त्रिक विधिबाट राज्यप्रक्रियामा उन्नयन भएका राज्यइच्छाको कार्यान्वयनमार्फत लोकतन्त्रको वितरण गर्दछ ।