बेइजिङ ओलम्पिक आउनै लाग्दा एक कार्यक्रममा धेरै उइगुर कार्यकर्ता र मानव अधिकार विशेषज्ञहरूले भने कि शीतकालीन खेलहरूले चीनमा मुस्लिम अल्पसंख्यक समुदायको अधिकार उल्लङ्घनलाई अनुमोदन गर्नेछ। 

सन् २००० को सुरुदेखि चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी (सीसीपी)ले उइघुरहरूलाई उनीहरूको मुस्लिम पहिचानको कारणले 'आतंकवादी' भनेर लेबल लगाएको विश्व उइघुर कांग्रेस कार्यकारी समितिका उपाध्यक्ष इल्शात हसन कोकबोरले भनेका छ्न्। 

कोकबोरेले जनवरी २७ मा भएको 'सीसीपीको उइघुर नरसंहार र बेइजिङ ओलम्पिकको कूटनीतिक बहिष्कार' शीर्षकको कार्यक्रममा यो टिप्पणी गरेका हुन्। यो वेबिनार स्वतन्त्र विदेश नीति थिंक ट्याङ्क रेड ल्यान्टर्न एनालिटिकाले सञ्चालन गरेको हो। 

रेड लालटेन एनालिटिकाले उइघुर अधिकार, चिनियाँ घरेलु सुरक्षा र नागरिक अधिकार कर्मीहरूबारे विशेषज्ञहरूसँग प्यानल छलफल गरेको हो।

छलफलका क्रममा विश्व उइघुर कांग्रेस कार्यकारिणी समितिका उपाध्यक्ष इल्शाट हसन कोकबोरले चीनले झिन्जियाङमाथि विजय हासिल गरेपछि उइघुरहरुलाई चिनियाँ प्रायोजित नरसंहारको शिकार बनाइएको बताए। 'सन् २००० को दशकको सुरु देखि ९/११ घटना पछि चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीले उइगरहरूलाई उनीहरूको मुस्लिम पहिचानको कारणले आतंकवादी भनेर लेबल लगाएको छ। चिनियाँ अधिकारीहरूले उइघुर शिक्षाविद्हरूलाई कैद गरेको र कुनै पनि आलोचनालाई दबाएका छन्,' कोकबोरले भने। 

कोकबोरका अनुसार चीनको अवैध रूपमा कब्जा गरिएको क्षेत्रका बासिन्दाहरू मात्र नभई दक्षिण एसियाली देशहरू जस्ता छिमेकी देशहरूका बासिन्दाहरूले चिनियाँ धम्की र दुर्व्यवहारको शिकार भएका छन्। साथै उनले अन्तर्राष्ट्रिय ओलम्पिक कमिटीले सन् १९३६ को ओलम्पिकमा नाजीहरूसँग गरेजस्तै चिनियाँ अत्याचारलाई पनि वैधता दिएको उल्लेख गरे। उनले चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीले उइघुर, तिब्बती र अन्य उत्पीडित जनसमुदायको नरसंहारलाई सफा पार्न ओलम्पिकको प्रयोग गर्ने पनि उल्लेख गरे। 

विश्व उइघुर कांग्रेसका वरिष्ठ सल्लाहकार तथा उइघुर प्रोजेक्ट्स फाउण्डेसन (यूपीएफ) का संस्थापक डा. अर्किन सिडिकले लगभग १.८ मिलियन उइघुरहरूलाई कन्सन्ट्रेशन शिविरहरूमा राखिएको र अर्को २.१ मिलियन मानव अंगको व्यापारको लागि  रहेको प्रष्ट पारे। '४ मिलियन उइघुरहरू शिविर र जबरजस्ती श्रममा थुनिएका छन्। सिनजियाङमा मात्रै झन्डै १४,००० श्रम कारखानाहरू छन् भन्ने अनुमान गरिएको छ।' 

उनले यो पनि भने कि चिनियाँ प्रायोजित उइघुर नरसंहारमा मारिएका र बेपत्ता भएका उइघुरहरूको संख्या होलोकास्ट भन्दा बढी छ। 

तेस्रो वक्ता जुली मिल्साप उइघुर मानवअधिकारका समर्थक हुन्। उनले चीनले विगतका गल्तीहरूबाट कसरी सिक्न सकेको छैन भन्ने कुरामा जोड दिए। उनले मानिसहरूको हत्या गरिरहे र उनीहरूलाई यातना शिविरहरूमा बन्दी बनाएर राखेको बताए। त्यसपछि उनले विदेशी ओलम्पिक कमिटी भ्रष्ट भएको र विदेशी संगठनहरुले चीन सरकारमाथि दबाब दिने र मानवीय अवस्था लाई कम गर्न हस्तक्षेप गर्ने आशा रहेको दाबी गरिन्। 

टर्कीका उइघुर कार्यकर्ता जेभलान शिर्मेमेट जसको परिवार चिनियाँ यातना शिविरमा छ उनले दावी गरे कि उइघुर डायस्पोराका कुनै पनि उइघुरलाई २०१६/१७ देखि चीन छोड्न अनुमति दिइएको छैन।

चीन सरकारले बारम्बार यातना शिविरको अस्तित्वलाई अस्वीकार गर्दै उइघुरहरूलाई व्यावसायिक प्रशिक्षण प्रदान गर्ने 'पुन: शिक्षा' शिविरको रूपमा उल्लेख गरेको उनले टिप्पणी गरे। उनले अहिलेको समयमा सबैले कसैसँग पनि कुराकानी गर्न सक्ने भए पनि सीसीपीका नीच योजनाले धेरै वर्षदेखि आफ्नै आफन्तसँग कुराकानी गर्न बाट रोकेको बताए। उनका अनुसार २०२२ मा हुने चिनियाँ शीतकालीन ओलम्पिक हेर्ने जो कोहीले उइघुर नरसंहार र विगत केही वर्षदेखि अनगिन्ती अन्यको उत्पीडनलाई स्पष्ट रूपमा अनुमोदन गर्नेछन्।