वैज्ञानिकले अत्यन्तै तातो ताराहरूको विशाल जोडीको परिक्रमा गरिरहेको एउटा विशाल ग्रह पत्ता लगाएका छन्।
विज्ञान जर्नल नेचरमा बुधबार प्रकाशित एउटा अनुसन्धानत्मक लेखले 'बी सेन्तौरी (एबि)बी' वा 'बी सेन्तौरी बी' नामक ग्रहको खोजले खगोलविद्हरूबीच व्यापक रूपमा रहेको विश्वासलाई गलत सावित गरिदिएको बताएको छ।
‘अहिलेसम्म सूर्यको भन्दा तीन गुणा ठूलो तारा वरिपरि कुनै पनि ग्रहहरू भेटिएको थिएन,’ यूरोपियन साउदर्न अब्जरभेटोरीमा उल्लेख छ।
स्टकहोम युनिभर्सिटीका खगोल विज्ञानका प्रोफेसर मार्कस जेन्सनले भनेका छन,‘यसले ग्रह झुण्डको रूपमा विशाल ताराहरूको चित्रलाई पूर्णरूपमा परिवर्तन गर्दछ।’
‘सेन्टौरस नक्षत्रमा सौर्यमण्डलको केन्द्रमा रहेको 'बि-प्रकार' का दोहोरो तारा अत्यन्त ठूलो र तातो छ। यसले ठूलो मात्रामा उच्च-ऊर्जा अल्ट्र भाइलेट र एक्स-रे विकिरणहरू उत्सर्जन गर्दछ, जसले ग्रहको निर्माणमा काम गर्ने वरपरको ग्यासमा कडा प्रभाव पार्छ,' युरोपेली साउदर्न अब्जभेटोरीले भन्यो।
बि-प्रकारका ताराहरूलाई सामान्यतया धेरै विनाशकारी र खतरनाक वातावरणको रूपमा मानिन्छ। त्यसैले तिनीहरू वरपर ठूला ग्रहहरू बन्न धेरै गाह्रो हुनुपर्छ भन्ने विश्वास गरिएको जेनसनले एक समाचार विज्ञप्तिमार्फत बताइएकाे छ।
यो खोज जुलाईमा वर्णन गरिएको थियो। र, बुधबार नेचरमा प्रकाशित गरिएकाे हाे। अन्वेषकहरूले भने,‘परिणामहरूले देखाउँछन् कि ग्रहहरू पहिलेका परिणामहरूको एक्स्ट्रापोलेसनबाट अपेक्षा गरिएको भन्दा धेरै ठूलो तारकीय प्रणालीहरूमा अस्तित्वमा रहन सक्छन्।’
भर्खरै पत्ता लागेको बि सेन्तौरी (एबि)बि हाम्रो आफ्नै सौर्यमण्डल बाहिरको ग्रह हो। यो बृहस्पति भन्दा १० गुणा ठूलो छ। यसलाई अहिलेसम्म भेटिएको सबैभन्दा ठूलो ग्रहहरूमध्ये एक भएको यूरोपियन साउदर्न अब्जरभेटोरीले बताएको छ।
स्टकहोम युनिभर्सिटीका पीएच.डी. विद्यार्थी तथा सह-लेखिका गायत्री विश्वनाथले समाचार विज्ञप्तिमा बताएकी छिन्।
'यो पृथ्वीमा र हाम्रो सौर्यमण्डलमा हामीले अनुभव गरेको भन्दा पूर्णतया फरक वातावरणमा रहेको एलियन संसार हो,' उनले भनिन्,'यो कठोर वातावरण हो, चरम विकिरणले हावी भएको छ, जहाँ सबै कुरा विशाल मात्रामा छ: ताराहरू ठूला छन्, ग्रह ठूलो छ, दूरीहरू ठूलो छन्।'
यो विशेष गरी चरम परिस्थितिहरूमा, ग्रह गठनको बारेमा वैज्ञानिकहरूले बुझेका कुराहरू पुन: लेख्ने धेरै खोजहरू मध्ये एक मात्र हो।
अब्जभेटोरीले लेखेको छ ग्रहको कक्ष सबैभन्दा चौडा, पत्ता लागेको मध्ये एक हो र बृहस्पति र सूर्य बीचको दूरी भन्दा १०० गुणा बढी छ। ताराहरूको केन्द्रीय जोडीबाट यो ठूलो दूरी ग्रहको अस्तित्वको लागि महत्वपूर्ण हुन सक्छ।
यस महिना प्रकाशित गरिएको तस्बिर यो ग्रहको पहिचान भएपछि पहिलो हो। जबकि बि सेन्टौरी (एबी) बि छवि गरिएको थियो। तर, अघिल्लो टेलिस्कोपले कैद चिन्न नसकिने अनुसन्धानकर्ताहरूले बताएका छन।
विस्तारित सर्वेक्षणको लागि थप टेलिस्कोप समय प्राप्त गर्ने प्रयास गर्ने र सबै अगाडिका टेलिस्कोप अभिलेखहरू पनि स्क्यान गर्ने जुन कुनै पनि व्यक्तिगत उच्च-मास ताराहरू अध्ययन गरिरहेको जेनसनले बताए।
'हामीसँग जहिले पनि ग्रह प्रणालीहरू कस्तो देखिन्छन् भन्ने बारेमा धेरै सौर्यमण्डल केन्द्रित दृष्टिकोण रहेको छ,' म्याक्स प्लान्क इन्स्टिच्युट फर एस्ट्रोनोमीका पोस्ट-डक्टोरल अनुसन्धानकर्ता अध्ययनका सह–लेखक म्याथियास सामल्याण्डले एक विज्ञप्तिमा भने।
पछिल्लो दश वर्षमा आश्चर्यजनक र उपन्यास कन्फिगरेसनहरूमा धेरै ग्रह प्रणालीहरूको खोजले हामीलाई हाम्रो ऐतिहासिक रूपमा संकीर्ण दृष्टिकोणलाई फराकिलो बनाएको छ। यस पटकको खोजले विशाल ताराहरूको लागि कथामा अर्को रोमाञ्चक अध्याय थपेको छ।
एजेन्सीको सहयोगमा
