कास्कीमा यो वर्ष बाहिरी मुलुकबाट फूल ल्याउनुपर्ने बाध्यता करिब हटेको छ। स्थानीय उत्पादनले नै माग धान्ने भएपछि आयातित फूललाई निरूत्साहित गरिएको हो। कास्की फूल खेतीमा करिब आत्मनिर्भर भइसकेको छ। अघिल्ला वर्षहरूमा करिब सबैजसो तिहारको माला भारत र अन्य जिल्लाबाट आउने गरेकोमा यो वर्ष १० प्रतिशत मात्र आयात हुने व्यवसायीहरूले बताएका छन्।
अहिले कास्कीसहित स्याङजा, बागलुङ, धादिङ, गोरखालगायत आसपासका जिल्लाबाट आएको फूलले माग धान्ने फ्लोरिकल्चर एसोसियसन कास्कीका अध्यक्ष डिलबहादुर गुरुङले जानकारी दिए। ‘५० प्रतिशतभन्दा बढी माग पोखराकै उत्पादनले चल्छ। अरु फूल पनि नजिकका जिल्लाबाट आउँछन्,’ उनले भने, ‘बाहिर देशबाट फूल ल्याउनुपर्ने बाध्यता छैन। हामी नै पुर्याउछौं।’
कास्कीमा मात्र ४० हाराहारीमा व्यवसायिक किसान छन्। सबैले कम्तीमा एक रोपनी जग्गामा सयपत्री फूल लगाएका छन्। तिहारमा अरु किसानले पनि खेती गर्छन्। घर, झ्याल, ढोकामा पनि राख्न अझै हाम्रो उत्पादनले धान्दैन। ति फूल बाहिरैबाट ल्याउनुपर्छ,’ उनले अघि थपे, ‘गलामा लगाउने फूल भने पुग्छ।’ केही वर्ष कोरोना र लकडाउनका कारण उत्पादिन फूलसमेत बिक्री भएन। अहिले तिहारको सुरुदेखि नै उत्साहजनक रुपमा विक्रि भइरहेको व्यवसायीले बताए।
यसवर्ष कास्कीमा प्रतिथुँगा पाँच रुपैयाँ र माला १३० देखि १५० सम्म बिक्री मूल्य तोकिएको छ। नेपालमा बिउ नपाइने भएकोले खेती गर्न समस्या परेको किसानहरूको भनाइ छ। बिउहरू थाइल्यान्ड, होल्यान्ड, अमेरिकालगायत देशहरूबाट ल्याएका छन्। यो वर्षको तिहारमा मात्र तीन करोडभन्दा बढीको माला बिक्री हुने अनुमान छ। ‘साढे २ देखि ३ करोडको फूल तिहारमा मात्रै विक्रि हुन्छ। तिहार पोखरामा मनाउने संस्कार बढेको छ,’ गुरुङले अघि थपे, ‘त्यसैले छिमेकी जिल्लाले पनि यहाँ फूल ल्याउँछन्। मुल्य पनि राम्रो छ, पोखरामा।’
पोखरामा तिहारबाहेकका समयमा पनि फूलको माग अत्यधिक बढेको छ। एउटै नर्सरीले दैनिक ५० देखि एक लाखसम्म फूल विक्री गर्ने गरेको तथ्यांक छ। फूल विक्री राम्रो भएपछि किसानहरु यसतर्फ झनै आकर्षित छन्।
